Bu ülkede ayrımcılık şehitlere kadar vardı
Sönmez, 24 Aralık günü düzenlenen Allahuekber Şehitlerini Anma Yürüyüşü’nü hatırlattı ve şöyle dedi: Sadece onları anarsak diğer şehitlerimizin ruhunu incitmiş oluruz. Şehitler arasında ayrım olmamalı...
31 Aralık 2017 - 14:53
Röportaj: Yüksel ŞENGÜL
Her vesileyle Sarıkamışlı olmaktan büyük bir gurur duyduğunu söyleyen Memorial Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı Bingür Sönmez, aynı zamanda Sarıkamış Dayanışma Grubu Kurucu Başkanlığı görevini de sürdürmektedir. 24 Aralık günü Erzurum, Şenkaya ve Bardız'da ortak bir organizasyonla düzenlenen Allahuekber Şehitlerini Anma Yürüyüşü'ne büyük tepki gösteren Sönmez “Şehitler arasında ayrım olmaz” diyor. 2003 yılından bu yana Sarıkamış şehitleriyle ilgili anma törenlerinden şehitliklerin düzenlenmesine kadar her konuyla yakından ilgilenen Bingür Sönmez'le bu hassas konuyu konuştuk.
‘BENİ ÇOK ÜZDÜ'
– Hocam, siz 2003'ten beri anma ve yürüyüşleri düzenlediğiniz Sarıkamış şehitleri konusunda çok duyarlısınız. Bu nedenle de 24 Aralık'ta Erzurum, Şenkaya ve Bardız'ın ortak düzenlediği Allahuekber Şehitlerini Anma Yürüyüşü sizi çok üzdü.
Elbette çok üzüldüm. Çünkü, Sarıkamış şehitlerini anma törenleri bir bütündür, bölünmesine gerek yoktur. 103 yıl öncesine, I. Dünya Savaşı'nın 1914'üne dönersek şunu görürüz. 3. Ordu Sarıkamış'a doğru vadilerden akın akın üç kol halinde yürümüştür. Tarihi kurguya göre asker Erzurum'da toplanmıştır. 10. Kolordu, Oltu'yu aldıktan sonra Allahuekber'e ve oradan Sarıkamış'a gitmiştir. Bu durumda Allahuekber şehitlerini anarsak, sadece 10. Kolordu'nun kahramanlarını anmış oluruz. O zaman da Erzurum'dan çıkıp Sarıkamış'a ulaşan 9. Kolordu ile Aras Nehri'nin kuzeyi ve güneyinden iki Rus kolordusuna yerel taciz manevraları yaparak sabit tutmaya çalışan 11. Kolordu'nun kahramanlarının ruhlarını incitmiş olursunuz.
ORADA, 109 BİN 274 MEHMETÇİK ŞEHİT DÜŞTÜ
Bingür Sönmez, Yüksel Şengül'ün sorularını yanıtladı. Sönmez, Genelkurmay'ın yayınlarına göre Sarıkamış'ta şehit olan asker sayısının 109 bin 274 olduğunu ifade etti.
‘BUNA HAKLARI YOK'
– Sarıkamış şehitleri vatanın her bölgesinden gelen askerlerimiz değil midir?
Sarıkamış şehitlerine hiçbir yerel yönetimin sahip çıkmaya hakkı yoktur. Bu kahramanlar Osmanlı'nın adı geçen her yerinden, Kıbrıs, Selanik, Bosna dahil tüm Anadolu'nun şehitleridir. Bunların arasında bir Sarıkamışlı veya Şenkayalı yoktur. Şehitleri bir bölge olarak tanımlamak doğru değildir. Bu şehitler arasında bilmeden ayrımcılık yapmak olur. Tarihi kurguya göre tüm ülkenin katılımı ile Erzurum askeri uğurlamalı, aynı şekilde Erzurumlular ve tüm ülkenin katılımı ile Sarıkamış gelen askeri karşılamalıdır.
‘AYRIŞMA SON BULSUN'
– 24 Aralık'ta yapılan Allahuekber Şehitlerini Anma Yürüyüşü'nü konuşalım mı?
Bardız'da yapılan bir anma törenidir. 24 Aralık 1914'te Bardız alındığı zaman kiliseye çevrilmiş camiye bayrak bulunamadığı için 85. Alay sancağı çekilerek ezan okunmuştur. 4-5 yıldır bu olay birebir yaşanarak bir anlamda 9. Kolordu'nun Ruslardan geri alınan ilk köyün anması yapılmaktadır. Bu tören sırasında bir şehit ayrımı yoktur. Bu ülkede ayrışmalara artık son verilmeli. Görüyoruz ki ayrımcılık şehitlere kadar varmıştır. Şehitler arasında ayrım olmaz. Oysa 90 bin şehidin hepsi Sarıkamış şehididir, bütün törenler onları anmak için yapılmalıdır. Sarıkamış şehitleri derken Köprüköy, Azap, Allahuekber, Soğanlı, Sarıkamış dağlarında ve Sarıkamış önündeki şehitleri kastettiğimiz gibi Sibirya'nın kar çöllerinde, Nargin Adası'nda şehit düşenlerin de hepsini Sarıkamış Şehitleri olarak kabul etmemiz gerekir.
200 KİŞİYLE BAŞLADIK 90 BİN KİŞİYE ULAŞTIK
EMİN ÇÖLAŞAN KÖŞESİNDE YAZMIŞTI
Bingür Sönmez, “Sarıkamış Şehitleri Anma Yürüyüşü 2003'te başladı. O gün 200-250 kişiyle yürüdük. İlk adımı Emin Çölaşan köşesinde yazdı. Üç gazetede küçücük haberler çıktı” dedi.
10 MİSLİ DAHA GÖRKEMLİ
Sönmez, “On yıl sonra ise 90 bin kişi yürüdük. Anzakların Çanakkale'de yaptıklarını hayranlıkla karşılarız. Bizim Sarıkamış törenlerimiz 10 misli daha görkemli” diye konuştu.
15 YILDIR BİRİKTİRDİĞİM HER ŞEYİ MÜZEYE BAĞIŞLIYORUM
– Sarıkamış Kafkas Cephesi Araştırma ve Tanıtım Merkezi'ni konuşalım…
Orman ve Su İşleri Bakanımız Sayın Veysel Eroğlu ve emekli Müsteşar Mustafa Eldemir'e çok şey borçluyuz. Sayın Bakan aradı, “Sarıkamış'a müze yaptırmayı düşünüyoruz. Adını siz koyun” dedi. Sarıkamış-Kafkas Cephesi Araştırma ve Tanıtım Merkezi böyle doğdu.
Sönmez, “Bir dönemi gelecek nesillere aktaracak çok güzel bir merkez olacak burası” dedi.
‘ŞEHİTLERE SON GÖREVİM'
– Merkezde son durumu nedir?
Merkez, 7 bin metrekare üzerinde 2 bin metrekare olarak çelik konstrüksiyon olarak inşa ediliyor. Bu yıla yetişmedi ama gelecek yılki törende açılışı yapılacaktır. 15 yıldır biriktirdiğim o döneme ait tüm madalyalar, yazışmalar, orijinal haritalar, askeri malzemeler, Kafkas kılıç ve kamaları, dürbünler, tüfek ve tabancalar, fotoğraflar, Ruslar tarafından belge olarak çekilmiş 100'den fazla film gibi malzemeleri müzeye bağışlıyorum. Bu benim Sarıkamış şehitlerine son görevimdir. Bir dönemi gelecek nesillere aktaracak çok güzel bir merkez olacak burası.
7 OCAK GÜNÜ HERKESİ SARIKAMIŞ'A BEKLİYORUZ
– Anma törenlerinde ayrımın olması, bölgesel bir çekişmeyi mi işaret ediyor?
Bunun altında yatan, bürokratların Sarıkamış ismini anmadan kendi yörelerinde bir takım aktiviteler yapma telaşından kaynaklanıyor. Bu yıl yapılan Allahuekber Şehitlerini Anma Yürüyüşü, Erzurum Valiliği, Şenkaya Kaymakamlığı ve Bardız dernekleri tarafından düzenlenmiştir. Bunda bir art niyet aramıyorum, muhtemelen bir terminoloji hatası olmuştur.
‘KAYMAKAMI ARADIM'
– Siz herhangi bir uyarıda bulundunuz mu?
Ben hemen Şenkaya Kaymakamını aradım, isimlendirmenin doğru olmadığını anlattım. Onlar da yanlışlığı fark ettiler. Elbette bu şehitlere Erzurum da, Şenkaya da, Bardız da, Sarıkamış da sahip çıkacaktır. Fakat bütün törenlerin ismi Sarıkamış Şehitlerini Anma Töreni olmalıdır. Şimdi bu olay telafi edilecektir.
– Nasıl bir program olacak?
7 Ocak 2018 Pazar günü Sarıkamış Şehitlerini Anma Töreni düzenleniyor. Kızılçubuk Köyü'nden Sarıkamış'a kadar olan parkur yürünecek. Erzurum, Şenkaya, Bardızlı hemşerilerimden beklentim, hep birlikte Sarıkamış'ta buluşup yürüyüşe ve törene katılarak şehitlerimizin ruhlarını şad etmeleridir. Bu arada Mersin Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olan Koray Gidirişlioğlu, benimle irtibata geçerek Mersin'den Sarıkamış'a gidip dönmeyen şehitlerin künyelerini aldı. Nüfus kütük taramasıyla 33 şehit torununa ulaşıldı. 7 Ocak'ta Sarıkamış'taki yürüyüşe onlar da gelecek. Böylece ilk defa torunları, dedelerinin şehit düştüğü topraklarda yürüyecekler.
‘HESABI SORULMALI'
– Şehitler arasında sizin dedeleriniz de var mı?
Benim dedelerim Bardız'da yaşayan köylülerdir. 5 Ocak'ta Osmanlı geri çekilince gelen Ruslar 25'i bizim aileden olmak üzere 160 kişiyi sürgüne götürmüşlerdir. 12 kişi şehit verilmiştir. Ruslar girdikleri her köyde yargısız infazlar, büyük katliamlar yapmışlardır. Tarihçilerimiz bunun hesabını hiçbir zaman sormamıştır. Oysa bugün Ruslara bu soykırımın hesabı sorulmalıdır.
Her vesileyle Sarıkamışlı olmaktan büyük bir gurur duyduğunu söyleyen Memorial Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı Bingür Sönmez, aynı zamanda Sarıkamış Dayanışma Grubu Kurucu Başkanlığı görevini de sürdürmektedir. 24 Aralık günü Erzurum, Şenkaya ve Bardız'da ortak bir organizasyonla düzenlenen Allahuekber Şehitlerini Anma Yürüyüşü'ne büyük tepki gösteren Sönmez “Şehitler arasında ayrım olmaz” diyor. 2003 yılından bu yana Sarıkamış şehitleriyle ilgili anma törenlerinden şehitliklerin düzenlenmesine kadar her konuyla yakından ilgilenen Bingür Sönmez'le bu hassas konuyu konuştuk.
‘BENİ ÇOK ÜZDÜ'
– Hocam, siz 2003'ten beri anma ve yürüyüşleri düzenlediğiniz Sarıkamış şehitleri konusunda çok duyarlısınız. Bu nedenle de 24 Aralık'ta Erzurum, Şenkaya ve Bardız'ın ortak düzenlediği Allahuekber Şehitlerini Anma Yürüyüşü sizi çok üzdü.
Elbette çok üzüldüm. Çünkü, Sarıkamış şehitlerini anma törenleri bir bütündür, bölünmesine gerek yoktur. 103 yıl öncesine, I. Dünya Savaşı'nın 1914'üne dönersek şunu görürüz. 3. Ordu Sarıkamış'a doğru vadilerden akın akın üç kol halinde yürümüştür. Tarihi kurguya göre asker Erzurum'da toplanmıştır. 10. Kolordu, Oltu'yu aldıktan sonra Allahuekber'e ve oradan Sarıkamış'a gitmiştir. Bu durumda Allahuekber şehitlerini anarsak, sadece 10. Kolordu'nun kahramanlarını anmış oluruz. O zaman da Erzurum'dan çıkıp Sarıkamış'a ulaşan 9. Kolordu ile Aras Nehri'nin kuzeyi ve güneyinden iki Rus kolordusuna yerel taciz manevraları yaparak sabit tutmaya çalışan 11. Kolordu'nun kahramanlarının ruhlarını incitmiş olursunuz.
ORADA, 109 BİN 274 MEHMETÇİK ŞEHİT DÜŞTÜ
Bingür Sönmez, Yüksel Şengül'ün sorularını yanıtladı. Sönmez, Genelkurmay'ın yayınlarına göre Sarıkamış'ta şehit olan asker sayısının 109 bin 274 olduğunu ifade etti.
‘BUNA HAKLARI YOK'
– Sarıkamış şehitleri vatanın her bölgesinden gelen askerlerimiz değil midir?
Sarıkamış şehitlerine hiçbir yerel yönetimin sahip çıkmaya hakkı yoktur. Bu kahramanlar Osmanlı'nın adı geçen her yerinden, Kıbrıs, Selanik, Bosna dahil tüm Anadolu'nun şehitleridir. Bunların arasında bir Sarıkamışlı veya Şenkayalı yoktur. Şehitleri bir bölge olarak tanımlamak doğru değildir. Bu şehitler arasında bilmeden ayrımcılık yapmak olur. Tarihi kurguya göre tüm ülkenin katılımı ile Erzurum askeri uğurlamalı, aynı şekilde Erzurumlular ve tüm ülkenin katılımı ile Sarıkamış gelen askeri karşılamalıdır.
‘AYRIŞMA SON BULSUN'
– 24 Aralık'ta yapılan Allahuekber Şehitlerini Anma Yürüyüşü'nü konuşalım mı?
Bardız'da yapılan bir anma törenidir. 24 Aralık 1914'te Bardız alındığı zaman kiliseye çevrilmiş camiye bayrak bulunamadığı için 85. Alay sancağı çekilerek ezan okunmuştur. 4-5 yıldır bu olay birebir yaşanarak bir anlamda 9. Kolordu'nun Ruslardan geri alınan ilk köyün anması yapılmaktadır. Bu tören sırasında bir şehit ayrımı yoktur. Bu ülkede ayrışmalara artık son verilmeli. Görüyoruz ki ayrımcılık şehitlere kadar varmıştır. Şehitler arasında ayrım olmaz. Oysa 90 bin şehidin hepsi Sarıkamış şehididir, bütün törenler onları anmak için yapılmalıdır. Sarıkamış şehitleri derken Köprüköy, Azap, Allahuekber, Soğanlı, Sarıkamış dağlarında ve Sarıkamış önündeki şehitleri kastettiğimiz gibi Sibirya'nın kar çöllerinde, Nargin Adası'nda şehit düşenlerin de hepsini Sarıkamış Şehitleri olarak kabul etmemiz gerekir.
200 KİŞİYLE BAŞLADIK 90 BİN KİŞİYE ULAŞTIK
EMİN ÇÖLAŞAN KÖŞESİNDE YAZMIŞTI
Bingür Sönmez, “Sarıkamış Şehitleri Anma Yürüyüşü 2003'te başladı. O gün 200-250 kişiyle yürüdük. İlk adımı Emin Çölaşan köşesinde yazdı. Üç gazetede küçücük haberler çıktı” dedi.
10 MİSLİ DAHA GÖRKEMLİ
Sönmez, “On yıl sonra ise 90 bin kişi yürüdük. Anzakların Çanakkale'de yaptıklarını hayranlıkla karşılarız. Bizim Sarıkamış törenlerimiz 10 misli daha görkemli” diye konuştu.
15 YILDIR BİRİKTİRDİĞİM HER ŞEYİ MÜZEYE BAĞIŞLIYORUM
– Sarıkamış Kafkas Cephesi Araştırma ve Tanıtım Merkezi'ni konuşalım…
Orman ve Su İşleri Bakanımız Sayın Veysel Eroğlu ve emekli Müsteşar Mustafa Eldemir'e çok şey borçluyuz. Sayın Bakan aradı, “Sarıkamış'a müze yaptırmayı düşünüyoruz. Adını siz koyun” dedi. Sarıkamış-Kafkas Cephesi Araştırma ve Tanıtım Merkezi böyle doğdu.
Sönmez, “Bir dönemi gelecek nesillere aktaracak çok güzel bir merkez olacak burası” dedi.
‘ŞEHİTLERE SON GÖREVİM'
– Merkezde son durumu nedir?
Merkez, 7 bin metrekare üzerinde 2 bin metrekare olarak çelik konstrüksiyon olarak inşa ediliyor. Bu yıla yetişmedi ama gelecek yılki törende açılışı yapılacaktır. 15 yıldır biriktirdiğim o döneme ait tüm madalyalar, yazışmalar, orijinal haritalar, askeri malzemeler, Kafkas kılıç ve kamaları, dürbünler, tüfek ve tabancalar, fotoğraflar, Ruslar tarafından belge olarak çekilmiş 100'den fazla film gibi malzemeleri müzeye bağışlıyorum. Bu benim Sarıkamış şehitlerine son görevimdir. Bir dönemi gelecek nesillere aktaracak çok güzel bir merkez olacak burası.
7 OCAK GÜNÜ HERKESİ SARIKAMIŞ'A BEKLİYORUZ
– Anma törenlerinde ayrımın olması, bölgesel bir çekişmeyi mi işaret ediyor?
Bunun altında yatan, bürokratların Sarıkamış ismini anmadan kendi yörelerinde bir takım aktiviteler yapma telaşından kaynaklanıyor. Bu yıl yapılan Allahuekber Şehitlerini Anma Yürüyüşü, Erzurum Valiliği, Şenkaya Kaymakamlığı ve Bardız dernekleri tarafından düzenlenmiştir. Bunda bir art niyet aramıyorum, muhtemelen bir terminoloji hatası olmuştur.
‘KAYMAKAMI ARADIM'
– Siz herhangi bir uyarıda bulundunuz mu?
Ben hemen Şenkaya Kaymakamını aradım, isimlendirmenin doğru olmadığını anlattım. Onlar da yanlışlığı fark ettiler. Elbette bu şehitlere Erzurum da, Şenkaya da, Bardız da, Sarıkamış da sahip çıkacaktır. Fakat bütün törenlerin ismi Sarıkamış Şehitlerini Anma Töreni olmalıdır. Şimdi bu olay telafi edilecektir.
– Nasıl bir program olacak?
7 Ocak 2018 Pazar günü Sarıkamış Şehitlerini Anma Töreni düzenleniyor. Kızılçubuk Köyü'nden Sarıkamış'a kadar olan parkur yürünecek. Erzurum, Şenkaya, Bardızlı hemşerilerimden beklentim, hep birlikte Sarıkamış'ta buluşup yürüyüşe ve törene katılarak şehitlerimizin ruhlarını şad etmeleridir. Bu arada Mersin Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olan Koray Gidirişlioğlu, benimle irtibata geçerek Mersin'den Sarıkamış'a gidip dönmeyen şehitlerin künyelerini aldı. Nüfus kütük taramasıyla 33 şehit torununa ulaşıldı. 7 Ocak'ta Sarıkamış'taki yürüyüşe onlar da gelecek. Böylece ilk defa torunları, dedelerinin şehit düştüğü topraklarda yürüyecekler.
‘HESABI SORULMALI'
– Şehitler arasında sizin dedeleriniz de var mı?
Benim dedelerim Bardız'da yaşayan köylülerdir. 5 Ocak'ta Osmanlı geri çekilince gelen Ruslar 25'i bizim aileden olmak üzere 160 kişiyi sürgüne götürmüşlerdir. 12 kişi şehit verilmiştir. Ruslar girdikleri her köyde yargısız infazlar, büyük katliamlar yapmışlardır. Tarihçilerimiz bunun hesabını hiçbir zaman sormamıştır. Oysa bugün Ruslara bu soykırımın hesabı sorulmalıdır.
YORUMLAR