Yargı hepimiz için lazımdır
Siyasi iktidarı destekleyen bir gazete, 2007 yılında ''Adalet ve demokrasi hepimize lazımdır'' diyordu. Acaba bugün de aynı sözü söyleyebiliyor mu?
24 Ocak 2017 - 08:59 - Güncelleme: 24 Ocak 2017 - 09:33
Dünya Adalet Projesi, her yıl ''Küresel Hukukun Üstünlüğü Endeksi'' düzenliyor. Bu endekse göre Türkiye Hukukun Üstünlüğü Endeksi sırlamasında en hızlı gerileyen ülkeler arasında yer alıyor.
2016 yılı Endeksinde, Türkiye Genel Not olarak bir tam not üzerinden 0.43 not aldı. Bölge ülkeleri içinde, sıralamada 13 ülkenin sonuncusu, oldu. Fert başına gelir seviyesi yaklaşık eşit olan 37 ülke içinde de sondan ikinci, yani 36. sırada yer aldı. Dünya Genel sıralamasında ise 113 ülke içinde 99. sırada yer aldı. Genel sıralamada birinci sırada Danimarka, 113 yani sonuncu sırada ise Venezuela yer aldı.
Venezuela'da 1998 yılında Chavez oyların yüzde 56'sını alarak başkan seçildi. 1999 yılında yeni anayasa hazırladı ve bu anayasa halk oylamasıyla kabul edildi. Meclis, Kasım 2000'de kendisine bir yıl boyunca ülkeyi kararname ile yönetme yetkisi verdi... Chavez'in çıkardığı 48 kararname sonrası ülkede kargaşa ve kutuplaşma başladı. Bir buçuk milyon insan ülkeden kaçtı. Ölümünden sonra da, aynı kargaşa devam ediyor.
Türkiye Hukukun Üstünlüğü açısından, 2014 yılında yüzde olarak dünyada 60. sırada iken, 2016 yılında 88. sıraya geriledi.
*********************************
Hukukun Üstünlüğü Endeksinde Türkiye'nin Yeri
Yıllar Ülkeler İçindeki Sırası Yüzdelik Sırası
2014 59/99 60
2015 82/102 80
2016 99/113 88
Kaynak: WJP-Rule of Law Indeks, ilgili yıllarından yüzdeler hesaplanmıştır.
**********************************************
Yine Hukukun Üstünlüğü Kriterleri açısından da ayrı ayrı bakarsak, Türkiye'nin, her alanda gerilediğini görebiliriz. Türkiye 2010 yılı ile 2016 yılı arasında yalnızca devlette şeffaflık kriterinde daha ileri gitmiş, diğer kriterlerde, özellikle temel haklar, adalet ve düzenleyici kurallar açısından notu düşmüştür. (Aşağıdaki tablo.)
Hukukun Üstünlüğü Kriterleri İtibariyle Türkiye'nin Notu
--------------------------------------------------------------------------------------------
2010 2016
-------------- ----------------
Hükümetin Hesap Verebilirliği 0,37 0,32
Yolsuzluk 0,55 0,48
Şeffaf Devlet 0,34 0,42
Temel Haklar 0,42 0,34
Hukuk Kuralları 0,43 0,44
Adalete Erişim 0,61 0,46
Adil Ceza 0,68 0,40
Kaynak: İlgili yıllar, WJP Rule of Law İndeks, raporları
**************************************
Yargının bağımsızlığı ve yargı kararları toplumsal vicdanda kısa sürede karşılığını buluyor. Ergenekon kumpasından dolayı bütün toplum tedirgin olmuştu. Kararlar, kamu vicdanını yaralamıştı. Bu nedenle yargıya olan güven azalmıştı. Bu kumpası yapanlar şimdi adaletin hassas terazisine teslim olmak zorunda kaldılar.
Hangi ülkede olursa olsun, adaleti uzun dönemde, bir kişi veya bir ideoloji teslim alamaz. Dünyada alanlar olmuş ve fakat bu diktatörler de sonunda adalete hesap vermek zorunda kalmışlardır.
KHÜ, Türkiye siyasal-sosyal eğilimler araştırmasına göre ,Türkiye de Kurumlara olan güven içinde, yargıya olan güven 2011yılında yüzde 38.8 idi. 2013'te yüzde 26.5'e inmişti. 2016 yılında ise yüzde 35.5'tir.
Hukukun üstünlüğü, ekonomik ve sosyal gelişmelerin altyapısıdır. Bağımsız yargının olmadığı toplumlar ekonomik ve sosyal anlamda da kaybetmeye mahkûmdur.
Esfender KORKMAZ
2016 yılı Endeksinde, Türkiye Genel Not olarak bir tam not üzerinden 0.43 not aldı. Bölge ülkeleri içinde, sıralamada 13 ülkenin sonuncusu, oldu. Fert başına gelir seviyesi yaklaşık eşit olan 37 ülke içinde de sondan ikinci, yani 36. sırada yer aldı. Dünya Genel sıralamasında ise 113 ülke içinde 99. sırada yer aldı. Genel sıralamada birinci sırada Danimarka, 113 yani sonuncu sırada ise Venezuela yer aldı.
Venezuela'da 1998 yılında Chavez oyların yüzde 56'sını alarak başkan seçildi. 1999 yılında yeni anayasa hazırladı ve bu anayasa halk oylamasıyla kabul edildi. Meclis, Kasım 2000'de kendisine bir yıl boyunca ülkeyi kararname ile yönetme yetkisi verdi... Chavez'in çıkardığı 48 kararname sonrası ülkede kargaşa ve kutuplaşma başladı. Bir buçuk milyon insan ülkeden kaçtı. Ölümünden sonra da, aynı kargaşa devam ediyor.
Türkiye Hukukun Üstünlüğü açısından, 2014 yılında yüzde olarak dünyada 60. sırada iken, 2016 yılında 88. sıraya geriledi.
*********************************
Hukukun Üstünlüğü Endeksinde Türkiye'nin Yeri
Yıllar Ülkeler İçindeki Sırası Yüzdelik Sırası
2014 59/99 60
2015 82/102 80
2016 99/113 88
Kaynak: WJP-Rule of Law Indeks, ilgili yıllarından yüzdeler hesaplanmıştır.
**********************************************
Yine Hukukun Üstünlüğü Kriterleri açısından da ayrı ayrı bakarsak, Türkiye'nin, her alanda gerilediğini görebiliriz. Türkiye 2010 yılı ile 2016 yılı arasında yalnızca devlette şeffaflık kriterinde daha ileri gitmiş, diğer kriterlerde, özellikle temel haklar, adalet ve düzenleyici kurallar açısından notu düşmüştür. (Aşağıdaki tablo.)
Hukukun Üstünlüğü Kriterleri İtibariyle Türkiye'nin Notu
--------------------------------------------------------------------------------------------
2010 2016
-------------- ----------------
Hükümetin Hesap Verebilirliği 0,37 0,32
Yolsuzluk 0,55 0,48
Şeffaf Devlet 0,34 0,42
Temel Haklar 0,42 0,34
Hukuk Kuralları 0,43 0,44
Adalete Erişim 0,61 0,46
Adil Ceza 0,68 0,40
Kaynak: İlgili yıllar, WJP Rule of Law İndeks, raporları
**************************************
Yargının bağımsızlığı ve yargı kararları toplumsal vicdanda kısa sürede karşılığını buluyor. Ergenekon kumpasından dolayı bütün toplum tedirgin olmuştu. Kararlar, kamu vicdanını yaralamıştı. Bu nedenle yargıya olan güven azalmıştı. Bu kumpası yapanlar şimdi adaletin hassas terazisine teslim olmak zorunda kaldılar.
Hangi ülkede olursa olsun, adaleti uzun dönemde, bir kişi veya bir ideoloji teslim alamaz. Dünyada alanlar olmuş ve fakat bu diktatörler de sonunda adalete hesap vermek zorunda kalmışlardır.
KHÜ, Türkiye siyasal-sosyal eğilimler araştırmasına göre ,Türkiye de Kurumlara olan güven içinde, yargıya olan güven 2011yılında yüzde 38.8 idi. 2013'te yüzde 26.5'e inmişti. 2016 yılında ise yüzde 35.5'tir.
Hukukun üstünlüğü, ekonomik ve sosyal gelişmelerin altyapısıdır. Bağımsız yargının olmadığı toplumlar ekonomik ve sosyal anlamda da kaybetmeye mahkûmdur.
Esfender KORKMAZ
YORUMLAR