Erteleme nedenleri: Hayatımızda en çok neleri erteliyoruz?

Erteleme ya da geciktirme davranışı olarak tanımlanan davranış, akademik hayattan iş hayatına kadar yaşamın her alanını olumsuz etkiliyor. Hayatımızda en çok neleri erteliyoruz?

Uzmanlara göre en çok sınavlar, ödevler gibi akademik konuda ertelemede bulunuyoruz. Rutin işler, karar verme ve kompulsif erteleme de diğer yaygın erteleme davranışında bulunduğumuz alanlar. Peki ertelememek için ne yapmamız gerekiyor?

Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Elif Kandaz, gündelik hayatta sıkça karşılaştığımız erteleme davranışına ilişkin değerlendirmede bulundu.

Kendini denetleme eksikliği

Ertelemenin, kendini denetleme ve düzenleme performansının eksikliği sonucu ortaya çıktığını belirten Uzman Klinik Psikolog Elif Kandaz, şunları söyledi:

Psikoloji literatüründe erteleme davranışının birçok tanımı olmakla birlikte birleşilen noktanın ‘geciktirmek’ olduğunu söyleyebiliriz. Kendini denetleme ve düzenleme performansının eksikliği ile birlikte öncelikli bir işin sonraya bırakılması sonucunda ulaşılmak istenen gerekli hedefe erişimin geciktirilmesi olarak tanımlamak doğru olur.

Ertelemede genel olarak önem ve önceliği daha az olan bir iş, önem ve önceliği daha fazla olan bir işten önce yapılır. Buna ek olarak, erteleme davranışının düşünce ve duygusal boyutlarının olduğu bilinmektedir.

En çok görüleni; akademik erteleme

Erteleme davranışının dört ana başlıkta toplanabileceğini belirten Elif Kandaz;

En çok gördüğümüz tür;sınavlara çalışmayla birlikte ödevleri bitirme gibi akademik görevlerin yapılmaması veya son dakika da yapılmaya çalışılması olarak bilinen ‘akademik erteleme’dir.

Bir diğeri günlük işleri organize etme ve zamanında başlayıp bitirebilmede güçlük yaşanan ‘rutin işlerde erteleme’; yine en zor türlerinden biri olarak değerlendirebileceğimiz, çatışmalı durumlarda veya birden fazla seçenek karşısında kararsız kalınarak ‘karar vermeyi erteleme’ şeklindedir. Son olarak,karar verme ile birlikte yapılması gereken işleri geciktirmeyi kapsayan ‘kompulsif erteleme’ türüdür” dedi.

Erteleme nedenleri

Bireylerin yapması gereken işleri ertelemesinin pek çok farklı nedeni olabileceğini belirten Elif Kandaz, bu sebepleri şöyle sıraladı:

Yapılması gereken işten hoşnut olmama

Tembellik

Sınav kaygısı

Kendini denetleme yetersizliği

Eleştirilme ya da onaylanmama korkusu

Öğrenilmiş çaresizlik

Mükemmeliyetçi kişilik özellikleri

Başarısız olma korkusu  

Olumlu ve olumsuz duygulara yol açabilir

Ertelemenin kişide olumlu ve olumsuz duygulara yol açabileceğini belirten Uzman Klinik Psikolog Elif Kandaz;