Dorian Kasırga mı, Harikan mı, Tayfun mu?
Bahamaları vuran Dorian harikanında, saatte 295 kilometre süratle esen rüzgarın hızı, ara ara 354 kilometreye kadar yükselebiliyor.
03 Eylül 2019 - 09:02
Bahamalar’ı vuran Dorian Harikanı, ABD’nin Florida eyaletine doğru ilerliyor. Hızı yaklaşık 260 kilometre olan harikanın, eyaleti doğu kıyısından vurması bekleniyor.
Kasırgaları 5 kategoriye ayıran Saffir-Simpson ölçeğine göre hayati tehlike oluşturan kategori 5 olarak sınıflandırılan Dorian kuzeybatı Bahamaları vuran şu ana kadarki en güçlü fırtına oldu.
Harikan (Hurricane) nedir?
Harikan, Kuzey Atlantik Okyanusundaki, 64 deniz milinden yani saatte 118 kilometreden büyük hızla esen rüzgarda denizin köpükle beyazlaşıp görüş mesafesinin kısaldığı, 12 Bofor şiddetindeki havanın görüldüğü çok kuvvetli tropikal siklonik fırtınaların yerel adına denir.
Harikan ismine bazı kaynaklar harikeyn veya orkan da denilmektedir. Harikan çoğu zaman kasırga veya tayfunla karıştırılır. Kasırga, tayfun ve harikan farklı meteorolojik terimlerdir. Harikan kasırgaya göre daha kuvvetlidir.
Kasırga nedir?
Kasırga, 34-40 deniz milinden büyük, hızı saatte 74 kilometreyi aşandenizin köpükle beyazlaşıp görüş mesafesinin kısaldığı 8 Bofor şiddetindeki havaya denir.
Kasırga ile Harikan çoğu zaman karıştırılır. Harikan, kasırgadan daha kuvvetlidir. Harikan 64 deniz milinden yani saatte 118 kilometreden büyük hızla esmektedir.
Tayfun nedir?
Tayfun Çince büyük ve şiddetli rüzgar anlamına gelen taitung kelimesinden gelmektedir ve batı pasifikte görülen şiddetli tropik kasırgalar için kullanılır. Atlas okyanusundaki kasırgalara benzer.
Hatta Atlas okyanusunda kasırga denilen fırtınalara batı pasifikte tayfun deniliyor denilebilir. Tayfun’da rüzgar hızı 240 ila 320 Km/s hıza ulaşabilir. Tayfunlar en çok sıcak yaz aylarında görülmesine rağmen yılın her döneminde yaşanabilmektedir. Kasırgalar gibi tayfunlar da sıcak deniz suyunun bulunduğu, 5 ila 20 derece kuzey enlemlerinden doğar. Pek çok tayfun Caroline adaları civarında başlar Güney Çin denizine kadar uzanan geniş bir alanda da ortaya çıkabilmektedirler.
Kasırga, tayfun ve siklon aslında aynı doğal olayı tarif etmek için kullanılan kelimeler olsa da üçü farklı coğrafi bölgede görülen tropikal fırtınalara deniyor. Hızı saatte 74 deniz milini (yaklaşık 119 km) aşan bu çok kuvvetli rüzgarlar, kara üzerine çıktığında büyük hasara sebep olabiliyor.
Kasırgalar oluştuğunda Dünya Meteoroloji Teşkilatı tarafından adlandırılıyor. Bu isimlendirme, fırtınadan etkilenebilecek kişilerin uyarılmasında kolaylık sağlıyor.
Hangi bölgede hangi isim?
Bu fırtınalar, Kuzey Pasifik Okyanusunun doğusunda, Meksika Körfezinde, Karayıp Denizinde ve Kuzey Atlas Okyanusunda görüldüğünde kasırga (hurricane), Kuzey Pasifik Okyanusunun batısında oluştuğunda tayfun, Hint Okyanusunda meydana geldiğindeyse siklon adını alıyor.
Siklonlar, bulundukları yarım küreye göre farklı yönde dönüyor. Kuzey yarım kürede saat yönünün tersine dönen bu şiddetli rüzgarlar, güney yarım küredeyse saat yönünde dönüyor.
Kuzey yarım kürede oluşan Florence kasırgasının saat yönünün tersine döndüğü görülebiliyorNASA/Handout via REUTERS
Kasırga oluşması için hangi şartlar gerekiyor?
Denizler ve okyanuslar üzerinde her yıl yaklaşık 80 siklon/kasırga/tayfun oluşurken, bu hava olayının görülmesi için şu şartlar gerekiyor:
Su yüzeyi sıcaklığının 26,6 Santigrat dereceden yüksek olması
Havanın nemli olması
Ekvator rüzgarlarının birleşerek şiddetli rüzgarlara dönüşmesi
Beşinci kategorideki kasırgaların sayısı artıyor
Kasırgalar ayrıca sahip oldukları hıza göre kategorilendiriliyor. Avrupa ve Kuzey Amerika'da kullanılan Saffir-Simpson ölçeğine göre kategoriler şu şekilde sınıflandırılıyor:
Kategori 1 : Saatte 74-95 mil (119-153 km)
Kategori 2 : saatte 96-110 mil (155-177 km)
Kategori 3 : saatte 110-130 mil
Kategori 4 : saatte 131-154 mil
Kategori 5 : saatte 155 mil ve üstü
ABD’nin Kuzey Karolina eyaletine doğru ilerlemekte olan Florence kasırgası şu anda dördüncü kategoride değerlendiriliyor.
Beşinci kategoride olan kasırgalar 1924 ile 2000 arasında 76 sene boyunca 22 defa oluşurken, 2000 ile 2017 arasında sadece 17 senede 11 defa meydana geldi. İklim uzmanları, sıcaklıkları artan okyanuslarla beraber, bu tarz şiddetli fırtınaların sıklığını da artıracağı görüşünde.
Kasırgaları 5 kategoriye ayıran Saffir-Simpson ölçeğine göre hayati tehlike oluşturan kategori 5 olarak sınıflandırılan Dorian kuzeybatı Bahamaları vuran şu ana kadarki en güçlü fırtına oldu.
Harikan (Hurricane) nedir?
Harikan, Kuzey Atlantik Okyanusundaki, 64 deniz milinden yani saatte 118 kilometreden büyük hızla esen rüzgarda denizin köpükle beyazlaşıp görüş mesafesinin kısaldığı, 12 Bofor şiddetindeki havanın görüldüğü çok kuvvetli tropikal siklonik fırtınaların yerel adına denir.
Harikan ismine bazı kaynaklar harikeyn veya orkan da denilmektedir. Harikan çoğu zaman kasırga veya tayfunla karıştırılır. Kasırga, tayfun ve harikan farklı meteorolojik terimlerdir. Harikan kasırgaya göre daha kuvvetlidir.
Kasırga nedir?
Kasırga, 34-40 deniz milinden büyük, hızı saatte 74 kilometreyi aşandenizin köpükle beyazlaşıp görüş mesafesinin kısaldığı 8 Bofor şiddetindeki havaya denir.
Kasırga ile Harikan çoğu zaman karıştırılır. Harikan, kasırgadan daha kuvvetlidir. Harikan 64 deniz milinden yani saatte 118 kilometreden büyük hızla esmektedir.
Tayfun nedir?
Tayfun Çince büyük ve şiddetli rüzgar anlamına gelen taitung kelimesinden gelmektedir ve batı pasifikte görülen şiddetli tropik kasırgalar için kullanılır. Atlas okyanusundaki kasırgalara benzer.
Hatta Atlas okyanusunda kasırga denilen fırtınalara batı pasifikte tayfun deniliyor denilebilir. Tayfun’da rüzgar hızı 240 ila 320 Km/s hıza ulaşabilir. Tayfunlar en çok sıcak yaz aylarında görülmesine rağmen yılın her döneminde yaşanabilmektedir. Kasırgalar gibi tayfunlar da sıcak deniz suyunun bulunduğu, 5 ila 20 derece kuzey enlemlerinden doğar. Pek çok tayfun Caroline adaları civarında başlar Güney Çin denizine kadar uzanan geniş bir alanda da ortaya çıkabilmektedirler.
Kasırga, tayfun ve siklon aslında aynı doğal olayı tarif etmek için kullanılan kelimeler olsa da üçü farklı coğrafi bölgede görülen tropikal fırtınalara deniyor. Hızı saatte 74 deniz milini (yaklaşık 119 km) aşan bu çok kuvvetli rüzgarlar, kara üzerine çıktığında büyük hasara sebep olabiliyor.
Kasırgalar oluştuğunda Dünya Meteoroloji Teşkilatı tarafından adlandırılıyor. Bu isimlendirme, fırtınadan etkilenebilecek kişilerin uyarılmasında kolaylık sağlıyor.
Hangi bölgede hangi isim?
Bu fırtınalar, Kuzey Pasifik Okyanusunun doğusunda, Meksika Körfezinde, Karayıp Denizinde ve Kuzey Atlas Okyanusunda görüldüğünde kasırga (hurricane), Kuzey Pasifik Okyanusunun batısında oluştuğunda tayfun, Hint Okyanusunda meydana geldiğindeyse siklon adını alıyor.
Siklonlar, bulundukları yarım küreye göre farklı yönde dönüyor. Kuzey yarım kürede saat yönünün tersine dönen bu şiddetli rüzgarlar, güney yarım küredeyse saat yönünde dönüyor.
Kuzey yarım kürede oluşan Florence kasırgasının saat yönünün tersine döndüğü görülebiliyorNASA/Handout via REUTERS
Kasırga oluşması için hangi şartlar gerekiyor?
Denizler ve okyanuslar üzerinde her yıl yaklaşık 80 siklon/kasırga/tayfun oluşurken, bu hava olayının görülmesi için şu şartlar gerekiyor:
Su yüzeyi sıcaklığının 26,6 Santigrat dereceden yüksek olması
Havanın nemli olması
Ekvator rüzgarlarının birleşerek şiddetli rüzgarlara dönüşmesi
Beşinci kategorideki kasırgaların sayısı artıyor
Kasırgalar ayrıca sahip oldukları hıza göre kategorilendiriliyor. Avrupa ve Kuzey Amerika'da kullanılan Saffir-Simpson ölçeğine göre kategoriler şu şekilde sınıflandırılıyor:
Kategori 1 : Saatte 74-95 mil (119-153 km)
Kategori 2 : saatte 96-110 mil (155-177 km)
Kategori 3 : saatte 110-130 mil
Kategori 4 : saatte 131-154 mil
Kategori 5 : saatte 155 mil ve üstü
ABD’nin Kuzey Karolina eyaletine doğru ilerlemekte olan Florence kasırgası şu anda dördüncü kategoride değerlendiriliyor.
Beşinci kategoride olan kasırgalar 1924 ile 2000 arasında 76 sene boyunca 22 defa oluşurken, 2000 ile 2017 arasında sadece 17 senede 11 defa meydana geldi. İklim uzmanları, sıcaklıkları artan okyanuslarla beraber, bu tarz şiddetli fırtınaların sıklığını da artıracağı görüşünde.
YORUMLAR