Uçaklar Ne Kadar Güvenlidir?

İstatistiki olarak bakıldığında uçaklar en güvenli ulaşım aracıdır. Havayolları, sadece kendi ülkelerinde değil, uçtukları tüm ülkelerin havacılık otoriteleri tarafından sıkı bir şekilde denetlenmektedir. Aynı denetimler, havayollarının yanı sıra bakım, hava trafik, yer hizmetleri şirketleri ve kuruluşları için de geçerlidir.

Uçaklar Ne Kadar Güvenlidir?
01 Aralık 2019 - 12:32 - Güncelleme: 02 Aralık 2019 - 09:23
Her gün 8 milyon insan uçakları kullanmaktadır. Uçaklardaki ölümlü kaza oranı 1 milyar yolcu milinde 0.07 düzeyindedir ve bu sayı, onları en güvenli yolculuk aracı yapmaktadır. En tehlikeli araç ise motorsikletlerdir: 1 milyar yolcu milinde ölüm oranı 212.57'dir. Yani bir motosiklete bindiğinizde ölme ihtimaliniz, bir uçaktakinden 3036 kat fazladır!

Bir diğer açıdan bakalım: Bir araba ile yaptığınız seyahatte kaza ihtimaliniz 18 bin’de 1; yaya olarak 6000’de 1; motosiklet ile 112’de 1. Uçaklarda ise bu oran 4.7 milyonda 1. Bu açıdan bakıldığında uçak yolculuğu motosiklet yolculuğundan 42.000 kat, araba yolculuğundan 261 kat güvenlidir.

 

2. Uçak tipleri arasında hangisi daha emniyetli?





Tüm uçaklar ister tek motorlu, pervaneli olsun veya içinde yüzlerce yolcu taşısın, havacılık otoriteleri tarafından çok detaylı testlerden geçirilir. Standartları tutturamayan uçakların yolcu taşımasına kesinlikle izin verilmez. Yeni nesil sistemler sayesinde havada çarpışma, windshear olarak adlandırılan çok aşırı rüzgar değişimleri gibi olayların önüne erken uyarı sistemleri sayesinde geçilmiştir.


3. Yolcu olarak başıma hangi acil durum gelebilir?



Tahliye, yolcunun başına diğer acil durumlara göre daha sık gelebilir. Tahliyede hedef, uçak yerdeyken acil çıkış kapılarının açılıp kabinin 90 saniye içinde boşaltılmasıdır. Tahliye durumunda şayet acil çıkış koltuğundan bilet almışsanız panik yapmamaya çalışıp insanları yönlendirmeniz gerekmektedir. Belki de saniyeler içinde uçakta yangın çıkacak ve sizin bu soğukkanlılığınız sayesinde insanların hayatları kurtulabilecektir. Zaten yolculuk öncesi bu sorumluluğu kabul edip etmediğinizi size soracaklar şayet kabul etmiyorsanız yer değişimi yapılmaktadır.

İkinci en fazla meydana gelen olay ise kabin basıncı düşmesidir. Bu tür durumlarda uçak kabinlerinde üst panelde yer alan oksijen maskeleri düşer.

4. Tahliyede ne yapacağım?




  • Öncelikle sakin olun.

  • Kravatınızı gevşetin, ayakkabınız topukluysa çıkartın. Üzerinizdeki kalem gibi sivri objeleri çıkartın.

  • Acil çıkış kapılarının açılmasıyla birlikte panik yapmadan seri olarak kapıya doğru yönelin.

  • Uçağı şişme kaydırak olarak adlandırılan kaydırakları kullanarak terk edin.

  • Eğer acil çıkış kapılarının orada oturuyorsanız, kapıyı açmakla yükümlü olduğunuzu unutmayın.

  • Uçuş öncesinde acil durum kartını gözden geçirin ve en yakın çıkış kapısının bulunduğu yere gidin.



5. Neden oksijen maskeleri düştü?



Kabin basıncında kayıp yaşandığında, yukarıdaki bölümden maskeler dökülecektir.

 


  • Sakin olmaya çalışın. Maskelerden birini başınıza nefes alacak konumda geçirin.

  • Yanınızda çocuğunuz varsa, önce kendi maskenizi takın. Daha sonra çocuğunuza maskeyi takın. Unutmayın, oksijen oranının azalması nedeniyle ancak kendinizde olursanız, çocuğunuzu kurtarabilirsiniz.

  • Maskelerden gürül-gürül hava gelmez; neden hava gelmiyor diye düşünmeyin. Yavaş yavaş solumaya devam edin.

  • Uçağınız 3 bin 300 metre yüksekliğin altına inince, maske kullanımına gerek kalmayacaktır.



6. Uçakta en güvenli koltuk hangisi? 



Bir çok kazada kuyruk kısmında oturanların çoğunun kurtulduğu inancı oldukça yaygındır. Ancak bu doğru değildir. Hangi koltuk daha güvenli sorusunun güvenilir bir cevabı yoktur. Koltuğun güvenliği ancak kazadan sonra anlaşılabilir. Her uçak kazası farklıdır ve sonuçları da farklı olacaktır. Yani kaza nedenleri arasında ortak ilişkiler olsa da, uçağın çarpması ya da yanması her seferinde farklı şekilde olur. Aşağıdaki çizim ortalama kurtulma oranlarını göstermektedir:

eBaum's World

Bu farklılık da her olayda güvenli koltuk ya da koltukları farklı olarak ortaya çıkarıyor. Örneğin bir yere inerken önden vuran uçağın arka koltukları daha güvenli oluyor. Alçalma sırasında ortasından bir tepeye vuran uçağın arka ve ön tarafındaki koltuklardan sağ kurtulanların sayısı hayli fazla.

Pencere tarafındaki koltuklar koridor tarafındaki koltuklara göre daha güvenli bulunur. Sebebi üst kısımdaki bagaj bölümü kapağı açıldığında aşağı bir çanta düşerse pencere yanında oturanın pek etkilenmemesidir. Hangi koltuğun daha güvenli olduğu konusunda yüzlerce neden ve yine bir o kadar o nedenleri çürütecek başka nedenler bulmak mümkün.

7. Türbulansta hangi koltukta oturmak yolcuyu daha az rahatsız eder?



Uçakların ağırlık merkezlerine yakın olan noktalar, yani orta kısımlar, türbulanstan aynı miktarda etkilense de, kişilerde hissedilen etkisi daha düşük olmaktadır.

Büyük uçakların kuyruğa yakın arka kısımlarındaki koltuklarda daha fazla mide bulantısı olabilir. Bu, kuyruk bölümünde meydana gelen ve "gezinme" adı verilen yalpalamalardan kaynaklanır.

 

8. İniş ve kalkış sırasında neden pencere perdelerini açık duruma getiriyoruz?



Tahliye sırasında dışarıyı daha iyi görebilmemiz açısından iniş ve kalkış sırasında perdelerin açık duruma getirilmesi gerekiyor. Tahliyede uçağın sağında veya solunda yangın çıkmışsa, diğer taraftan tahliye yapılacağı için yolcunun buna hazırlıklı olması gerekiyor. Bu nedenle perdeler açık iniş ve kalkış yapılıyor.

9. Gece yapılan kalkış veya inişlerde neden kabin ışıkları kapatılıyor?



Bu uygulamanın amacı yolcunun gözlerinin karanlığa alışmasını sağlamaktır. Bu nedenle kabin ışıkları kapatılır veya en düşük seviyeye getirilir.

10. Uçuş sırasında bazen uyarı sesleri duyarız. Bu ne anlama gelir?



Kabin memurunu çağırdığınız düğmeye bastığınızda bu ‘ding’ sesi gelir. Düğmenin ışığı yanar. Kabin, hostesler tarafından sürekli kontrol edilir. Bu sesi duyan veya düğmesi yanan yolcuyu gören kabin memuru hemen size ulaşır. Tuvaletteyken türbülans anonsu yapıldığında da benzer bir ses duyabilirsiniz. En kısa sürede koltuğunuza geçin ve kemerlerinizi bağlayın. Eğer türbülans başladıysa tuvaletteki kollara tutunarak kendinizi emniyete alın.

11. Kabin anonsundaki ‘Slide armed and cross-check’ ne demek?



Uçakla her seyahatinizde, kalkış öncesi ve iniş sonrası duyduğunuz; her defasında ne anlama geldiğini merak ettiğiniz, kabin amirinin zor anlaşılan ve hafif mırıldanan metalik sesli anonsuna dair gizemi ortadan kaldıralım: “Cabin crew, slides armed and cross check!”

 

Kalkıştan önceki anons “Kabin ekibi, tahliye kaydıraklarını hazır konuma getirin, birbirinizi de kontrol edin” anlamına gelir. Uçak teker koyduktan sonraki anons ise, “Cabin crew, slides disarmed and cross check" yani “Kabin ekibi, kaydıraklarla işimiz kalmadı, devreden çıkarabilirsiniz, birbirinizi de kontrol edin” anonsudur. Slide, acil bir durumda yolcuların uçaktan atlarken yaralanmasını önleyen tahliye kaydırağının adıdır.

Yolcu güvenliği açısından böylesi önemli bir sistemin, elle devreye sokulmasındaki temel amaç ise arızaya karşı güvenliğin mümkün olduğunca mekanik olmasını sağlamak. Hatta bazı uçaklarda kapılar sadece acil çıkış amaçlı tasarlandığı için daima “Slides Armed” konumda tutuluyor. Kalkıştan hemen önce kabin amirinden gelen hatırlatma ile kabin görevlileri kaydırakları hazır konuma getiriyor. Acil bir durumda, kaydıraklar armed iken acil çıkış kolu kaldırıldığında / çekildiğinde kapı kilidi açılıyor. Kapı bu konumdayken dışarı doğru ittirilerek, acil çıkış sistemi etkinleşiyor, kapı açılıyor ve kaydırak otomatik olarak dışarı doğru şişmeye başlıyor. İnişten hemen sonra ise kaydıraklar yanlışlıkla açılmasın diye devre dışı bırakılıyor.

Slidelerin oldukça maliyetli olduğunu da söylemeden geçmeyelim. Uçak yerdeyken kaydırakların yanlışlıkla açılması durumunda ciddi mali zarar oluşmasıyla birlikte, uçak seferden çekiliyor.

12. Uçak indikten sonra park yerine giderken neden kemerleri bağlıyoruz, ayağa kalkamıyoruz?



Uçak indikten sonra yerde giderken acil bir durum oluşabilir. Pilotlar sert fren yapmak zorunda kalabilir. Bu tür bir durumda kemerini bağlamayan, ayakta olan yolcu yaralanabilir. Yaralanmaların önüne geçebilmek amacıyla uçak tam olarak durup gerekli ikaz yapılmadan kemerinizi çözmeyin, ayağa kalkmayın.

13. Yolcu Uçaklarında Nasıl Sistemler Mevcuttur?



Uçaklarda kalkış ağırlığını görüntüleme, uçağın yüksekliğini sabitleme, uçağın hızını sabitleme, otomatik pilot, ILS iniş vs. gerçekten son teknoloji sistemler bulunur. 

 

Mesela uçuş boyuca uçak neden fazla hareket etmiyor? Çünkü rotayı otomatik olarak takip ediyor. Eğer uçuş sırasında uçak otomatik pilota bağlı olarak rotayı takip etmeseydi ve uçak kontrolü daima pilotun elinde olsaydı uçak defalarca sallanırdı. Belki de bir otobüs ile seyahat ettiğinizi sanırdınız.

14. Hava şartları kötü olursa ne olur?



Sisli ve karlı havalarda ve gece vakti olan uçuşlarda pilotlar kokpitte uçağın yüksekliğini (yere basmasına ne kadar mesafe olduğunu), yönünü (yukarı mı aşağı mı sağa mı sola mı ilerliyor gibi), hızını ve pistin nerede olduğu görebilmektedirler. Bunlara ek olarak piste inilmesini sağlayacak, önceden belirlenmiş rotayı otomatik pilot yoluyla da takip edebilirler.

Eğer durum vahim görülüyorsa, "ILS iniş" yapabilirler. ILS iniş ile, seçilmiş olan pistin heading + frekans bilgilerini girip daha sonra GPS yerine NAV uyguladıktan sonra hem otomatik alçalma hem de otomatik hizalama yoluyla tamamen otomatik inebilmektedirler. Bu sayede pilotların kokpit pencerelerine bakmalarına hiç gerek kalmaz.

Günümüzdeki uçaklar rüzgara karşı dayanıklıdır; sadece sert rüzgara karşı gereken belli bir derecede flap (kanat) açılır ve bu uçağı sakin tutar. Uçağın fazlasıyla savrulması durumunda iniş es geçilebilir ve bir süre sonra tekrar denenir.

15. Uçak motoru durursa ne olur?



Uçakla seyahat eden hemen her yolcunun aklını bu soru kurcalar. Merak etmeyin, böyle bir olayın gerçekleşme ihtimali milyarda birin bile altındadır.

Motorlar durursa kokpit ekipleri belli aralıkta flap açar uçağın hızı düşse de havada kuş gibi asılı olarak (böyle 1 saat kadar ilerleyebildiği görülmüştür). Bu süre boyunca pilotlar inebilecekleri bir havalimanı veya müsait bir düz alanı bulurlar ve inmek için alçalmaya geçer. Ayrıca seyir esnasında uçaktaki tüm motorlar dursa bile hayatta kalabilirsiniz; kabinde herhangi bir değişiklik olmaz.

Motorların Hepsi Bir Anda Durur mu?:



Evet, durabilir. Böylesine vahim bir durum ancak birkaç sebeple meydana gelebilir:


  • Seyir esnasına uçulan bölgede yaşanan ani bir volkanik patlama etkisi.

  • Çok büyük bir kuş sürüsünün içinden geçilmesi.

  • Uçaktaki tüm yakıtın tamamen bitmesi.



Ama uçaklarda genel olarak "20’ye 1 oranı" denen bir oran vardır. Yani havada 1 kilometre irtifa kaybı yaşayacağınız sürede yerde yaklaşık 20 kilometre yol alırsınız. Bu da yerden 10 km yüksekte tüm motorları kaybederseniz 200 kilometrelik mesafede bir havalimanı bulup, süzülerek yere inebileceğiniz anlamına geliyor. Bugüne kadar böylesi olayların bir çoğunda en ufak bir yaralanma olmadan pilotlar uçağı indirmeyi başardı.

 

16. Türbülans olursa ne olur?



Bugüne kadar türbülans yüzünden uçak kazası yaşandığı görülmemiştir, türbülans sırasında kokpit ekipleri 45-50 derece flap açıp türbülansı engelleyebilirler. Tabii ki türbülans sırasında kemerinizi bağlı tutmanızı tavsiye ederiz. Türbülans yüzünden uçak kazası olasığı çok düşüktür.

17. Uçaklar havada çarpışırsa ne olur?



Her gün binlerce yolcu uçakları aynı anda uçmasına rağmen uçaklar bir biriyle çarpışmıyor; çünkü trafiği takip eden TCAS II sistemi ile kokpit ekibi uyarılıyor. Ancak buna rağmen çarpışma mümkün müdür? Teorik olarak evet, mümkün. Ama bu sistemler sayesinde bu tip olaylar çok nadir yaşanmıştır.

18. Kalkış sırasında uçak düşer mi?



Uçağın kalkışı sırasında uçak kazaları çok nadirdir. Bu tarz kazaların olma sebebi çoğu zaman uçağın tipi gereği büyük ve ağır olmasıdır. Bir diğer sebep, pistin yeterli uzun olmadığı zamanlarda uçağın kalkış sırasına geçmek için "koşarken" yeterli hız alamaması sonucu havadayken burnunun 90 dereceye kadar dikelmesi ve motorların durması sonucu düşüşe geçmesidir.

Kalkış sırasında olası kaza riski çok düşüktür; ama mümkündür de. Genelde Boeing 747 gibi ağır araçların askeri hava alanı pisti gibi küçük pistlerden kalkış yapmasıyla bu durumlar ortaya çıkabilmektedir. Bunun dışında kalkıştan sonra yeterli hız alınmazsa uçak tipi ne olursa olsun uçamayıp çakılabilecektir; ama burada da korkacak pek bir şey yok. Her gün binlerce uçak havalanıyor ve başarıyla iniyor kazaya gidenlerin büyük kısmı inişte görülür.

Kalkış öncesi flapler 15 dereceye (flap derecesi duruma göre değişir) alınır daha sonra kalkışa hareket edilir flaplerin 15 derece açık olmasının sebebi ise uçağın iyi tırmanış yapabilmesi içindir.

19. İniş sırasında kaza olma ihtimali yüksek midir?



Uçak inişe geçmeden önce kule ile irtibata geçer kulenin belirlediği pist ve pist bilgileriyle inişe başlar. İniş sırasında eğer ILS destekleyen bir pist ise, uçak bu piste ILS veya manuel olarak inecektir. Belli yükseklikte, belli bir hız ve flap ayarıyla alçalır. Pilot, pisti göremese bile, navigasyon ve yükseklik, yön, hız gösterge ekranı desteğiyle rahatlıkla inebilir. Genelde uçak kazaları büyük kısmı pilot hatalarıdır diyebiliriz.

 

20. İniş sırasında pilot tekerlekleri açmayı unutursa ne olur?



Kimilerine komik gelebilecek bir soru olsa da, bu soru sıklıkla sorulmaktadır. Bu tip sorunlar için kokpitte uyarı veren bir sesli uyarı sistemi bulunmaktadır. Bu sistem, pilotlar bir şeyi "unutacak" olurlarsa, sesli bir şekilde onları uyarır. Örneğin: "Çok yüksektesin!", "Yavaşla!", "Tekerleri aç!" gibi...

Son olarak da şimdiye kadar en az kaza yapmış hava yollarının listesini verelim. Liste 2014 yılına kadar olan kazaları yansıtmaktadır. Buraya tıklayarak, istediğiniz firmanın yıldız değerlerine bakabilirsiniz.



Anlayacağınız, uçuş konusunda paranoya düzeyinde bir korkuya sahip olmanın bir anlamı yoktur. İstatistiksel olarak otobüs kazaları uçak kazalarından daha sıktır ve can almıştır.

 




 


YORUMLAR

  • 0 Yorum