Türkiye, uzun bir seçim gecesi yaşadı. Özellikle muhalefetin "tarihi" olarak tanımladığı seçimde, sonuçlar genel beklentinin aksine sabaha karşı netleşti.

YSK'nın kesin sonuçları açıklamamasına karşın; AKP Genel Başkanı Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci turuna muhalefetin adayı CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun önünde girmeyi başardı. Keza AKP de, Meclis'te çoğunluğu elde etti.

Böylelikle Türkiye, Cumhuriyet'in ikinci yüzyılına 21 yıldır iktidardaki AKP'nin Meclis çoğunluğunu aldığı bir tablo ile girecek. İki hafta öncesinden konuşmak belki erken olacak fakat Cumhurbaşkanlığı seçiminde de Erdoğan koltuğunu koruyacak.

  * * *

Seçim sonuçlarıyla ilgili pek çok farklı yorum yapıldı. İkinci tura kadar tablo ne getirecek bugünden bilmek elbette mümkün değil. Ancak 14 Mayıs gecesinde yaşananlarla ilgili şunları söylemek mümkün:

AKP'nin oyları, 2018'deki seçimlere göre yüzde 7 dolayında düştü. Şimdiye kadar seçimlerdeki en düşük oy. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın oyu ise, yüzde 3 oranında geriledi. Siyasi kulislerde Erdoğan'ın kişisel oyunun AKP'nin oy oranından yüzde 10 kadar yüksek olduğu bilinir. Ancak 2023 seçimlerinde bu oranın yüzde 14'e yükselmesi siyaset yorumcularını da en az genel sonuçlar kadar şaşırttı.

Kılıçdaroğlu, İnce'nin gerisinde mi kaldı?

2018'de CHP'nin adayı Muharrem İnce'nin oy oranı yüzde 30.64 oldu. 14 Mayıs'ta ise, Altılı Masa'nın adayı Kılıçdaroğlu'nun oyu 44.95'e yükseldi. Fakat bu oranda CHP tabanının yanı sıra HDP, İYİ Parti ve diğer bileşenleri unutmamak gerekiyor. Göreceli olarak Kılıçdaroğlu'nun CHP'den aldığı oy yüzde 30 altında kalmış görünüyor.

İYİ Parti'den gelmeyen destek

CHP kulislerinde, Altılı Masa ortaklarından özellikle İYİ Parti'den beklenen desteğin gelmediği yönünde değerlendirmeler yapılıyor. CHP'nin 2018'de İYİ Parti'nin seçime girme yeterliliğinin sağlanması amacıyla milletvekili transferi yapmasının ardından ilk genel seçimine giren İYİ Parti, ittifak uygulamasıyla yüzde 9.96 ile 43 milletvekili çıkardı. Son seçimde İYİ Parti oyunu yüzde 0.2 oranında düşürmesine karşın TBMM'deki üye sayısını 44'e yükseltti.

CHP'nin vekil sayısı azaldı

Son seçimde AKP, oy oranındaki düşüşle bağlantılı olarak TBMM'de sandalye kaybına uğradı. 2018'deki 295 sandalye, önceki gece 266'ya düştü. CHP ise, yüzde 3'e yakın oy artışı ile 2018'deki 146 sandalye sayısını 169'a yükseltti. Ancak bu sayı içinde Altılı Masa bileşenlerinin 40 kişilik kontenjanı var. Söz konusu kontenjanların CHP'den ayrılması halinde 129'e düşecek. Böylece ana muhalefet partisi TBMM'de 2018'in gerisinde kalan sayıyla temsil edilecek.

CHP'nin kendi listelerinden taşıdığı Altılı Masa bileşenlerinden DEVA 15, Gelecek ve Saadet Partisi 10'ar, DP 3, İYİ Parti ve TDP'den birer isim TBMM'ye girdi.

Karşılığı olmadığı anlaşılan siyasi mesajlar

CHP lideri Kılıçdaroğlu'nun seçim kampanyasındaki mesajlarında ekonomik zorluklar, yolsuzluklarla ilgili iddialar, adaletsiz yargı kararları ve liyakatsizlik konularına sıkça yer verdi. Buna rağmen söz konusu mesajların sandıkta karşılık bulmadığını söylemek yanlış olmaz.

CHP'nin ağır topları Meclis dışında

Cumhurbaşkanlığı'nın AKP'de kalması halinde, CHP'de olası bakanlık için adı geçen önemli isimler doğal olarak Meclis dışında kalacak. Partinin etkin ve kıdemlilerinden Selin Sayek Böke, Ahmet Akın, Muharrem Erkek, Engin Özkoç gibi isimler siyaseti artık TBMM dışında sürdürecek.

Kurultay beklentisi

Yine CHP'nin ikinci turda Cumhurbaşkanlığını kazanamaması sonrasında partide liderlik yarışının başlamasına kesin gözüyle bakılıyor. 2024'de yerel seçimlerin yapılacağı dikkate alınırsa kurultayın ötelenmesi konusu ortadan kalktı. Yerel seçimlerin tehlikeye girmemesi için sonbaharda kurultay toplanması kaçınılmaz olacak.

CHP ve YSP'de aday tercihi eleştirisi

CHP içinde adayların belirlenme sürecindeki tercihlerin sonuçlara doğrudan yansıdığını söylemek yanlış olmaz. Benzer durum YSP için de geçerli. Listelerdeki aday tercihlerinin, 2018'deki yüzde 12'ye yakın olan HDP oyunun, 2023'te YSP adına yüzde 8.80'e düşmesine neden olduğu ifade ediliyor. Ayrıca, HDP'nin 2018'de 67 olan TBMM'deki sandalye sayısının YSP ile girilen 2023 seçiminde 62'ye
düşmesinde TİP'le ortak liste uygulamasına girilememesinin etkin olduğu anlaşılıyor.

MHP'nin başarısı

2023 seçiminin kazananları arasında MHP lideri Devlet Bahçeli, Mersin Milletvekili Olcay Kılavuz dışında ekibini korudu. Oy oranı yüzde 1 oranında düşmesine karşın MHP, 50 milletvekili çıkardı. Eski Ülkü Ocakları Başkanı Sinan Ateş'in Ankara'da öldürülmesinden sonra baraj altında kaldığı ifade edilen MHP'nin oyunu bir önceki seçime yakın oranda korumasının sebebi, kendi listesi ile seçime girmesi olarak değerlendiriliyor. AKP'deki oy düşmesinde MHP'ye geçişlerin payının bulunduğu belirtiliyor.

Milli Görüş'çü Adak'ın oğlu

"Babalar ve çocukları" konumuyla Meclis'e giren isimler var. Merhum Alpaslan Türkeş'in oğlu Tuğrul Türkeş AKP'den, kızı Ayyüce Türkeş Taş ise İYİ Parti'den TBMM üyesi oldu. Ayrıca Melih Gökçek'in oğlu Osman Gökçek ile Bülent Arınç'ın oğlu Mücahit Arınç da AKP'den milletvekili oldu. Bu şekilde TBMM'ye giren bir isim daha var. Milli Görüş hareketinin önemli isimlerinden Fehim Adak'ın oğlu
Muhammed Adak ise, Mardin'den AKP milletvekili seçildi.

YRP'nin dikkat çeken oyu

Seçimde Milli Görüş hareketini temsil eden ve AKP ile aynı çatı altında mücadele eden YRP'nin yüzde 2.83 alması dikkat çekti. YRP, bu oyla beş milletvekilini TBMM'ye soktu. Altılı Masa'da yer alan CHP ve İYİ Parti dışında kalan diğer dört partinin toplam oyunun YRP kadar olmadığı görülürken, CHP'den 39
milletvekili Meclis'e sokmayı başarmalarını, siyasetin cilvesi olarak tanımlanabilir.

Sinan Ateş cinayetinin geleceği

Seçim sonuçlarına göre TBMM dışında kalan Eski MHP Mersin Milletvekili Olcay Kılavuz'la ilgili süreç de merak konusu. Eski Ülkü Ocakları Başkanı Sinan Ateş'in öldürülmesi olayıyla ilgili Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'nca yürütülen soruşturma çerçevesinde iddiaların merkezinde adı geçen Kılavuz'la ilgili nasıl bir gelişme yaşanacağı önümüzdeki günlerde belli olacak.

Tolga Şardan | Büyüteç