Biz dövizi konuşurken yeni risk... Malezya tehlikesi

Piyasalardaki kritik hareketlilik devam ederken, “Türkiye Malezya olur mu” sorusu akıllara geldi.
Bu soru nereden mi çıktı?

Şöyle anlatalım…

Malezya Kamu Kalkınma Fonu (1MDB), ülkenin eski Başbakanı Necip Rezak tarafından 2009 yılında, "Malezya'nın kalkınması için yeni fikirler ve mali kaynaklar üretme" hedefiyle kuruldu.

1MDB aracılığıyla ülkenin başkenti Kuala Lumpur'a finans merkezi yapılmasına karar verildi. Birleşik Arap Emirlikleri ile de anlaşma imzalandı.

Ancak, 1MDB, ülkenin "en büyük yolsuzluk skandalı" olarak tarihe geçti.

Zira, çok uluslu ABD yatırım bankası olan Goldman Sachs’in de aracılık ettiği bu anlaşmada, ülke tarihine damga vuran yolsuzluklar ortaya çıktı. 

1MDB, uluslararası projelerde yer almak için Mart 2012'de Goldman Sachs'tan 3,5 milyar dolar tahvil satın aldı.

Birleşik Arap Emirlikleri ile 2013'te ortak ekonomik girişimlerde bulunmak üzere 1MDB, Goldman Sachs'tan 3 milyar dolar daha hisse satın alımı gerçekleştirdi.

İşte…

Fonun denetimi ve harcamalarının nereye gittiğine dair şüpheler oluştuğunda ise gerçek ortaya çıktı.

1MDB fonundan 681 milyon dolar, eski Başbakan Necip Rezak’ın banka hesaplarına transfer edildi.

Ayrıca…

ABD’nin, 2017'de 1MDB'nin yurt dışı operasyonlarına yönelik incelemesinin sonucunda fona ait 4,5 milyar doların yurt dışına kaçırılarak amaç dışı kullanıldığı belirtildi. Bu paraların bir kısmının, Goldman Sachs'ın 1MDB'ye tahvil satışları vasıtasıyla yurt dışına transfer edildiği ifade edildi.

Aynı yıl İsviçre hükümetinin başlattığı incelemede ise 1MDB'den kaçırılan paranın 7 milyar doları bulduğu iddiaları gündeme geldi.

Kısacası…

1MDB, dolandırıcılık faaliyetleri nedeniyle milyarlarca dolar kaybeden bir yatırım fonuydu. Ülkede yapılan finans merkezi, küresel dolandırıcılığın ve yolsuzluk ağının merkezi oldu.

TÜRKİYE İLE İLGİSİ

Peki, tüm bu anlattıklarımızın Türkiye ile ne ilgisi var?

Anlatmaya başlayalım...

“Küresel finansın yeni merkezi” olarak duyurulan İstanbul Finans Merkezi…

İstanbul’un bölgesel ve küresel bir finans merkezi olmasını “hedefleyerek” oluşturulan finans merkezi, Ümraniye'deki 300 bin metrekarelik arazinin üzerine kuruluyor. Yapımı yılan hikayesine dönen ve açılış tarihi sürekli ertelenen İstanbul Finans Merkezi’nin 2022 yılında tamamlanacağı ifade ediliyor.

Bu yılın Mart ayında, Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın ana hatlarını açıkladığı İstanbul Finans Merkezi’nin 10 maddelik temel yasası da hazırlandı.

Düzenlemeye göre bu bölgede faaliyet gösterecek finans şirketlerinin kazançlarının yüzde 75’i vergiden muaf tutulacak. Personel giderlerinin yüzde 80’i gelir vergisinden olacak. Yurt dışında ihraç edilen her nevi tahvil ve Bono ile kira sertifikalarına ödenen faiz ve kar payları üzerinden vergi uygulanmayacak.

İşte konuşulan yasadaki geniş vergi muafiyeti, akıllarda soru işaretlerine neden oluyor.

İSLAM ÜLKELERİNDEKİ SERMAYEYİ TÜRKİYE’YE ÇEKMEK…

Ayrıca…

Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) Genel Sekreteri Osman Akyüz’ün, yaklaşık iki hafta önce yaptığı açıklamalar da dikkat çekiyor.

Türkiye'nin İslami Finans Merkezi olması için birtakım adımların atıldığını ifade eden Akyüz, “İstanbul Finans Merkezi önümüzdeki yıl faaliyete geçiyor. İslami Finans da yeni girişimlerle birlikte bu merkezin temel dinamiklerinden birisi. Katılım finans da iki ayaklı, birincisi bankalar diğeri sermaye piyasası. Sermaye piyasası ayağında bu endeksler oraya güç verecek. İslam dünyasından finans merkezinde yatırım yapmak isteyenler bu endekslere yatırım yapabilecek. Borsa İstanbul'a nasıl dünyanın her yerinden yatırım yapılabiliyorsa İslam ülkelerindeki şirketler veya faizsizlik hassasiyeti taşıyan yatırımcılara, yatırım yapma imkanı sunuyoruz" ifadelerini kullanıyordu.

Yani Akyüz, İslam ülkelerindeki sermayeyi Türkiye'ye çekmenin önemine vurgu yaparak, İstanbul Finans Merkezi’nin buradaki rolüne işaret ediyordu.

VARLIK FONU DEVREDE

Öte yandan, Türkiye'nin en değerli kamu kurumlarını portföyüne katan Türkiye Varlık Fonu, İstanbul Finans Merkezi'ni de 465 bin metrekarelik kısmını 1 milyar 670 milyon TL karşılığında devraldı.

TVF’nin sitesinde, şu ifadeler yer alıyor:

“1,3 milyon metrekarelik kullanılabilir alanı olan projenin yaklaşık 465 bin metrekarelik kısmı proje, hafriyat, arsa bedelleri ve tamamlanan inşaat maliyetleri dahil olmak üzere 1,67 milyar TL karşılığında Eylül 2019’da devralınmıştır. İstanbul’un yakın coğrafyaları kapsayan bölgede finans merkezi olarak konumlanmasının hedeflendiği projenin inşaatının ve ilgili mevzuatın 2022’de tamamlanması planlanmaktadır.”

Türkiye Varlık Fonu'nun İstanbul Finans Merkezi'nde ortak olduğu alanlar için yeni müteahhitler görevlendirmesi ve bu müteahhitlerin hükümete yakınlığıyla bilinmesi de dikkat çekiyor. 

Kimdi bunlar?

Mesela...

Eski AKP milletvekili Abdülkadir Kart, anlaşma sağlanan ASL İnşaat‘ın sahibi.

Siyahkalem Mühendislik ise bugüne kadar Emlak Konut, TOKİ ve devletten aldıkları ihalelerle biliniyor.

TÜRKİYE OFİS AÇTI

Öte yandan, Katar’ın, Avrupa’daki İslami finans ihtiyacını karşılamak için İstanbul Finans Merkezi’ni kullanacağı belirtiliyor. Cumhurbaşkanlığı bu yüzden, altyapı çalışmaları için geçen yıl Katar Finans Merkezi’nde ofis açtı.

İslami finans hizmetleri ve teknolojilerini Türkiye üzerinden Avrupa'ya, Malezya üzerinden de Asya'ya açmaya hedefleyen Katar’ın, İstanbul Finans Merkezi'nde yerini alacağı ifade ediliyor.

Bu kapsamda, Türkiye-Katar ve Malezya’nın ortak hareket edeceği de belirtiliyor.

DİKKAT ÇEKEN RAPOR

Son olarak...

Uluslararası organize suçla mücadele hedefiyle kurulan bağımsız sivil toplum kuruluşu Global Initiative, 28 Ekim 2021 Perşembe günü “Küresel Organize Suç İndeksi”ni yayımladı. 

Çalışma, örgütün Birleşmiş Milletler (BM) üyesi 193 ülkede yürüttüğü iki yıllık araştırmaya dayanıyor. Yüksek suç oranına sahip ülkeler daha yüksek puana sahipken, düşük suç oranına sahip ülkelerin puanları daha düşük kaydediliyor.

İşte, Türkiye 1-10 puanlık skalada 6,89 puanla 193 ülke arasında 12’nci sırada yer aldı. Suça karşı dayanıklılık notu 3,54 olarak tespit edilen Türkiye, bu kategoride de 193 BM üyesi ülke arasında 151’inci sırada kendine yer buldu.

Raporun Türkiye için en dikkat çeken kısmı ise “kara para aklama” vurgusu oldu:

“Türkiye, Orta Asya, Kafkasya, Ortadoğu ve Doğu Avrupa’daki ülkeler için bölgesel bir finans merkezi konumundadır. Bu sebeple kara para aklama riskleriyle karşı karşıyadır. Son yıllarda kara para aklamayla mücadele çerçevesinde önemli iyileştirmeler yapılmış olsa da, bir takım ciddi eksiklikler var. Bu eksiklikler kara para aklamanın takibini son derece zorlaştırıyor.”

Ve hatırlayınız...

"Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine İlişkin Mali Çalışma Grubu", geçen ay Türkiye’yi kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadele konusunda "yeterince çaba göstermeyen" ülkelerin bulunduğu "gri liste"ye aldı.

İşte bunlar olurken…

Ve Malezya’daki tarihi yolsuzluk ortadayken…

Tüm bu yaşananların “kara para”yı İstanbul’a çekeceği, Malezya’daki durumun bir benzerinin Türkiye'de de yaşanabileceği endişesini beraberinde getiriyor.

Hakan Erol

Odatv.com