Bölme planı masada
Suriye’yi özerk bölgelere ayırma planının 14 Mart’ta Cenevre’de masada olacağı ortaya çıktı. Plana göre ülke tek çatı altında tutulacak ancak bölgesel güçlerin etkin olduğu bir yapı oluşacak. Terör örgütü PYD’nin de bu yapılardan biri olması bekleniyor.
12 Mart 2016 - 12:33
ABD ve Rusya’nın anlaşamaması nedeniyle 2011’den bu yana devam eden ve yüzbinlerce insanın öldüğü milyonlarca insanın da ülkeyi terk ettiği Suriye savaşı farklı bir boyut kazandı. Cenevre’de BM arabulucuğuyla devam eden barış görüşmelerinde Suriye’de federal bir yapının kurulması gündemde. Yabancı bir haber ajansına konuşan BM Güvenlik Konseyi’nden bir diplomat, sadece Rusya’nın değil, Batılı ülkelerin de Suriye’de federal yapı üzerinde durduğunu ifade etti.
GÜÇLÜ ÖZERK BÖLGELER
Federal yapı fikrinin müzakerelere arabuluculuk yapan BM Suriye Özel Temsilcisi Steffan de Mistura’ya iletildiği de belirtiliyor. De Mistura da perşembe günü bir televizyon kanalına verdiği röportajda, “Bütün Suriyeliler ülkenin bölünmesine karşı. Ancak federal yapı Cenevre’de görüşülebilir” dedi. Üst düzey yabancı bir diplomat, “Elbette federal yapıların çok farklı modelleri var. Yetki alanı oldukça daraltılmış bir merkez ve güçlü özerk bölgelerin olduğu örnekler de var” diye konuştu.
CENEVRE 14 MART’TA
Yaklaşık iki hafta önce ilan edilen geçici ateşkesin büyük ölçüde işlemesi üzerine, İsviçre’nin Cenevre kentinde yürütülen görüşmelerin yeni turuna 14 Mart’ta geçilmesi kararı alınmış durumda. Suriye muhalefeti Yüksek Müzakere Komitesi sözcüsü Riyad Hicab ise federal yapı fikrine kesinlikle karşı çıktıklarını dile getiriyor. Barış görüşmelerinin ilerlemesinin önündeki en büyük engellerden birisi ise Suriye Devlet Başkanı Beşar Esed’in geleceği konusundaki anlaşmazlıklar. Muhalif gruplar, Esed’in siyasi geçiş sürecinin başında iktidardan gitmesi gerektiğini savunuyor.
‘BÖLÜNMEYİ KABUL ETMEYİZ’
Batılı güçler Esad’ın önceden belirlenmiş bir takvim çerçevesinde işleyecek olan geçiş sürecinin sonunda iktidarı bırakması gerektiğini söylerken, Esed’in destekçileri Rusya ve İran, Suriye Devlet Başkanı’nın siyasi kaderini Suriyelilerin tayin edebileceğini ifade ediyor. Rusya’nın başlattığı federal yapı tartışmalarına ise Riyad heyetinin sözcüsü Riyad Hicab’dan tepki geldi. Hicab, “Federal yapı ya da Suriye’nin bölünmesini ima eden herhangi bir öneri kesinlikle kabul edilemez. Suriye’nin geleceğinde merkezin yetkilerinin yerele dağıtılmasını kabul ettik. Ancak bu federal yapıyı ya da bölünmeyi kabul ettiğimiz anlamına gelmiyor” dedi.
‘BÖLÜNMEZ DEMEK MÜMKÜN DEĞİL’
Savunma ve Strateji Uzmanı Emekli Binbaşı Yakup Evirgen, “Suriye bölünmez demek şu aşamada mümkün değil. Çünkü Suriye’de; ABD’nin, Fransa’nın, Almanya’nın, Rusya’nın, Çin’in, İran’ın, Türkiye’nin ve diğer bölge ülkelerinin ciddi bir mücadelesi var. Gizli veya kapalı anlaşmalarla Suriye’de uygulanmak istenen şudur; Esed’in bundan sonra ülkenin bütününe hükmetmesi söz konusu değildir. Suriye’de muhalif grupların askeri faaliyetleri sonlandırılsa bile artık ülke halkının, Esed’i başlarında lider olarak görmeleri ve bundan memnun olmaları mümkün gözükmemektedir. Dolayısıyla Doğu Akdeniz’deki menfaatlerinden vazgeçmek istemeyen Rusya’nın desteğinde ve kontrolünde, Lazkiye ve çevresini içine alan Nusayrilerin ağırlıklı olduğu kendine taban teşkil edecek bir bölge düşünülmektedir.
KÜRT BÖLGESİ İSTİYORLAR
Bunun yanı sıra uzun vadede kullandıkları Sünnilerin yaşadığı yerlerde ayrı bir bölge. İran’a yakın kesimlerin olacağı başka bir bölge. Ama hepsinden önemlisi Türkiye’nin güneye açılmasını engelleyecek bir Kürt bölgesi oluşturma gayretleri var. Bunu da daha sonra Irak’ın kuzeyi ile burayı birleştirme düşünceleri var. Devlet olmaz ise kanton veya devletçik şeklinde bir şeyler düşünülüyor. Ama bunlar hesapları tabi. Olabilir mi olamaz mı sonuca bakıp göreceğiz” ifadelerini kullandı.
ESED VE PYD OLUMLU YAKLAŞIYOR
Ancak Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed Şubat ayı içerisinde verdiği bir röportajda federal yapı fikrini görüşmeye açık olduklarını belirterek, “Eğer Suriye halkı belli bir yolda ilerleme kararı alırsa biz de buna uyarız” demişti. Suriye’nin kuzeyinde etkili olan ve Türkiye tarafından ‘terör örgütü’ olarak kabul edilen PYD de federal yapı fikrine açık. PYD Eş Genel Başkanı Salih Müslim, “Adının ne olduğu mühim değil. Defalarca söyledik. Merkezin yetkilerinin sınırlandırıldığı bir Suriye istiyoruz” diye konuşmuştu.
GÜÇLÜ ÖZERK BÖLGELER
Federal yapı fikrinin müzakerelere arabuluculuk yapan BM Suriye Özel Temsilcisi Steffan de Mistura’ya iletildiği de belirtiliyor. De Mistura da perşembe günü bir televizyon kanalına verdiği röportajda, “Bütün Suriyeliler ülkenin bölünmesine karşı. Ancak federal yapı Cenevre’de görüşülebilir” dedi. Üst düzey yabancı bir diplomat, “Elbette federal yapıların çok farklı modelleri var. Yetki alanı oldukça daraltılmış bir merkez ve güçlü özerk bölgelerin olduğu örnekler de var” diye konuştu.
CENEVRE 14 MART’TA
Yaklaşık iki hafta önce ilan edilen geçici ateşkesin büyük ölçüde işlemesi üzerine, İsviçre’nin Cenevre kentinde yürütülen görüşmelerin yeni turuna 14 Mart’ta geçilmesi kararı alınmış durumda. Suriye muhalefeti Yüksek Müzakere Komitesi sözcüsü Riyad Hicab ise federal yapı fikrine kesinlikle karşı çıktıklarını dile getiriyor. Barış görüşmelerinin ilerlemesinin önündeki en büyük engellerden birisi ise Suriye Devlet Başkanı Beşar Esed’in geleceği konusundaki anlaşmazlıklar. Muhalif gruplar, Esed’in siyasi geçiş sürecinin başında iktidardan gitmesi gerektiğini savunuyor.
‘BÖLÜNMEYİ KABUL ETMEYİZ’
Batılı güçler Esad’ın önceden belirlenmiş bir takvim çerçevesinde işleyecek olan geçiş sürecinin sonunda iktidarı bırakması gerektiğini söylerken, Esed’in destekçileri Rusya ve İran, Suriye Devlet Başkanı’nın siyasi kaderini Suriyelilerin tayin edebileceğini ifade ediyor. Rusya’nın başlattığı federal yapı tartışmalarına ise Riyad heyetinin sözcüsü Riyad Hicab’dan tepki geldi. Hicab, “Federal yapı ya da Suriye’nin bölünmesini ima eden herhangi bir öneri kesinlikle kabul edilemez. Suriye’nin geleceğinde merkezin yetkilerinin yerele dağıtılmasını kabul ettik. Ancak bu federal yapıyı ya da bölünmeyi kabul ettiğimiz anlamına gelmiyor” dedi.
‘BÖLÜNMEZ DEMEK MÜMKÜN DEĞİL’
Savunma ve Strateji Uzmanı Emekli Binbaşı Yakup Evirgen, “Suriye bölünmez demek şu aşamada mümkün değil. Çünkü Suriye’de; ABD’nin, Fransa’nın, Almanya’nın, Rusya’nın, Çin’in, İran’ın, Türkiye’nin ve diğer bölge ülkelerinin ciddi bir mücadelesi var. Gizli veya kapalı anlaşmalarla Suriye’de uygulanmak istenen şudur; Esed’in bundan sonra ülkenin bütününe hükmetmesi söz konusu değildir. Suriye’de muhalif grupların askeri faaliyetleri sonlandırılsa bile artık ülke halkının, Esed’i başlarında lider olarak görmeleri ve bundan memnun olmaları mümkün gözükmemektedir. Dolayısıyla Doğu Akdeniz’deki menfaatlerinden vazgeçmek istemeyen Rusya’nın desteğinde ve kontrolünde, Lazkiye ve çevresini içine alan Nusayrilerin ağırlıklı olduğu kendine taban teşkil edecek bir bölge düşünülmektedir.
KÜRT BÖLGESİ İSTİYORLAR
Bunun yanı sıra uzun vadede kullandıkları Sünnilerin yaşadığı yerlerde ayrı bir bölge. İran’a yakın kesimlerin olacağı başka bir bölge. Ama hepsinden önemlisi Türkiye’nin güneye açılmasını engelleyecek bir Kürt bölgesi oluşturma gayretleri var. Bunu da daha sonra Irak’ın kuzeyi ile burayı birleştirme düşünceleri var. Devlet olmaz ise kanton veya devletçik şeklinde bir şeyler düşünülüyor. Ama bunlar hesapları tabi. Olabilir mi olamaz mı sonuca bakıp göreceğiz” ifadelerini kullandı.
ESED VE PYD OLUMLU YAKLAŞIYOR
Ancak Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed Şubat ayı içerisinde verdiği bir röportajda federal yapı fikrini görüşmeye açık olduklarını belirterek, “Eğer Suriye halkı belli bir yolda ilerleme kararı alırsa biz de buna uyarız” demişti. Suriye’nin kuzeyinde etkili olan ve Türkiye tarafından ‘terör örgütü’ olarak kabul edilen PYD de federal yapı fikrine açık. PYD Eş Genel Başkanı Salih Müslim, “Adının ne olduğu mühim değil. Defalarca söyledik. Merkezin yetkilerinin sınırlandırıldığı bir Suriye istiyoruz” diye konuşmuştu.
YORUMLAR