'Çoklu Evren (Multiverse)' teorisi: Ateizmin yeni ilahı (mı)?
Tim Folger tarafından Stanfard Üniversitesi öğretim üyesi ‘Andrei Linde’ ile Palo Alto, Kaliforniya’da yapılan ve Discover Magazine’de yer alan Akıllı bir yaratıcıya karşı bilimin alternatifi” başlıklı makale üzerinden incelemelerimize devam ediyoruz.
01 Kasım 2018 - 09:36 - Güncelleme: 01 Kasım 2018 - 18:52
İlk bölümü 21 Ekim tarihinde yayımlanan ve http://www.yenimesaj.com.tr/coklu-evren-teorisi-ateizmin-yeni-ilahi-mi-i-H1305745.htm adresinden okuyabileceğiniz yazımızdan kısa bir alıntı ile başlayalım:
Bilim dünyası sürekli “bir yaratıcı vardır ya da yoktur diyemeyiz, zira her iki durum da ispatlanabilir değildir” demekte iken çoklu evren teorisi ile birlikte kendisinin de “varlığını ve yokluğunu asla ispat edemediği ve edemeyeceği” başka evrenlerin var olduğuna inanmakta ve bunu hayatın varlığına temel göstermektedir. Başka bir ifade ile bilim dünyası içinde hapsolduğu bir evren içerisinde varlığını hiç bir şekilde kanıtlayamayacağı başka evrenlere aslında inanmaktadır ve bu inancı bir yaratıcı alternatifi olarak sunmaktadır.
Çoklu Evren Teorisi üzerinde 20 yıldan uzun bir süre boyunca çalışan Andrei Linde’ye (ve teorinin olgunlaşmış haline) göre her bir farklı evrenin kendine has (farklı) fizik kuralları bulunmaktadır ve yeterince çok evren olması halinde de elbet bir tanesi galaksilerin, yıldızların ve gezegenlerin ortaya çıkması için yeterli koşullara sahip olacaktır.
Linde: “Diğer evrenlere bakabilseydik farklı fizik kuralları görecektik. Onlar da sadece kendi evrenlerini göreceklerdi, işte evrenimiz diyecek ve kendilerince evreni tanımlayan bir teori geliştireceklerdi”.
“In some other universe, people there will see different laws of physics, they will not see our universe. They will see only theirs. They will look around and say, ‘Here is our universe, and we must construct a theory that uniquely predicts that our universe must be the way we see it, because otherwise it is not a complete physics.’
Tam da bu aşamada teorinin kendi içindeki asıl sıkıntı vurgulanmaktadır aslında. Fizik kuralları bile farklı olan olası bir evrenin bizim evrenimizle hiç bir ilişkisi olamayacağı gibi benzer şekilde kendi evrenimizde yaşayan bizlerin de olası bir başka evrenden haberimiz olması mümkün değildir.
Tıkanan bu noktada ise yıllar içerisinde çözüm aranmış ve sonunda Sicim Teorisi üzerinden Çoklu Evren Teorisi için dayanak oluşturulmaya çalışılmıştır. Sicim Teorisi de kendi içerisinde oldukça büyük sıkıntılar barındırmaktadır – en, boy, yükseklik gibi 3 boyut dışında 8 ayrı boyutun daha var olmasının gerekliliği ve kendi içinde bile astronomik düzeyde farklı çözüm barındırması bunlardan bazılarıdır.
Sicim Teorisi ile ilgili ayrıntıları başka bir yazımıza bırakalım ve amacımıza dönük olarak bu aşamada yine teorik fizikçilerin kendi görüşlerine yer verelim.
Cambridge Üniversitesi’de öğretim görevlisi olan Astofizikçi Martin Rees “Bir teori fiziksel dünyanın daha önce açıklanamayan özelliklerini açıklayabildiği takdirde hiçbir zaman test edilebilir olmasa da kabul gördüğü için bu tahminleri ciddiye almalıyız” demektedir. Başka bir deyimle yine içinde bulunduğu evren ile ilgili gözlemleri evren dışı evrenler tahminleri için kanıt kabul etmektedir.
“If a theory did gain credibility by explaining previously unexplained features of the physical world, then we should take seriously its further predictions, even if those predictions aren’t directly testable”.
Queen Mary Üniversitesi’nde Kozmolog olrak görev yapan Bernard Kerr bunu daha da açık bir şekilde ifade etmektedir. Kerr “eğer sadece bir evren var ise bu evreni bize göre düzenleyen de olmalı – eğer bir ilah yok ise multiverse olmalı” demektedir. Bir yaratıcı olmadığına inanmanın tek yolunun çoklu evrene inanmak olduğunu belirten net bir ifadedir bu.
“If there is only one universe,” Carr says, “you might have to have a fine-tuner. If you don’t want God, you’d better have a multiverse.”
Çoklu Evren (Multiverse) teorisi ateizmin yeni ilahı mı?
Bu noktaya kadar bilim dünyasından insanların sözleri ile aslında fazla da bir yorum yapmadan içinde bulunduğumuz evrenin sınırları dahilinde evren dışı evrenlerin ispatlanamayacağına ve bunların (teoriler kendi içinde tutarlı dahi olsa) asla gözlemlenemeceği için tahminden öteye geçemeyeceğine değindik. Yine bilim insanlarının kendi sözleri ile asla ispatlanamayacak bir teorinin bir yaratıcı alternatifi olarak sunulduğunu gördük – ki bu da aslında farklı bir inanç türü demektir.
Bir yaratıcı için kanıt isteyen bilim dünyası asla ispat edilemeyecek bir teoriyi yaratıcı alternatifi olarak sunmakta ve buna inanmayı seçmektedir.
Çoklu Evren (Multiverse) teorisi doğru ise de bir şey değişir miydi?
Aslında yanıtı hayır. Bir Mümin gözü ile (ve kişisel olarak da kendim için) bir evreni yaratan Allah için milyon evreni de yaratmış olması neden değişik bir durum oluştursun ki?
Allah’ın sonsuz ve sınırsız kudreti için evren ya da evrenler olması arasında bir fark yoktur ve Müminler için de kudretini sergilediği bir değil milyon evren var olmuş olacak ve bir Mümin’in imanını daha da pekiştirecektir o kadar. Nihayetinde de hepsinin de varlığı yine ancak kıyamete kadar olacaktır.
Bilim dünyası sürekli “bir yaratıcı vardır ya da yoktur diyemeyiz, zira her iki durum da ispatlanabilir değildir” demekte iken çoklu evren teorisi ile birlikte kendisinin de “varlığını ve yokluğunu asla ispat edemediği ve edemeyeceği” başka evrenlerin var olduğuna inanmakta ve bunu hayatın varlığına temel göstermektedir. Başka bir ifade ile bilim dünyası içinde hapsolduğu bir evren içerisinde varlığını hiç bir şekilde kanıtlayamayacağı başka evrenlere aslında inanmaktadır ve bu inancı bir yaratıcı alternatifi olarak sunmaktadır.
Çoklu Evren Teorisi üzerinde 20 yıldan uzun bir süre boyunca çalışan Andrei Linde’ye (ve teorinin olgunlaşmış haline) göre her bir farklı evrenin kendine has (farklı) fizik kuralları bulunmaktadır ve yeterince çok evren olması halinde de elbet bir tanesi galaksilerin, yıldızların ve gezegenlerin ortaya çıkması için yeterli koşullara sahip olacaktır.
Linde: “Diğer evrenlere bakabilseydik farklı fizik kuralları görecektik. Onlar da sadece kendi evrenlerini göreceklerdi, işte evrenimiz diyecek ve kendilerince evreni tanımlayan bir teori geliştireceklerdi”.
“In some other universe, people there will see different laws of physics, they will not see our universe. They will see only theirs. They will look around and say, ‘Here is our universe, and we must construct a theory that uniquely predicts that our universe must be the way we see it, because otherwise it is not a complete physics.’
Tam da bu aşamada teorinin kendi içindeki asıl sıkıntı vurgulanmaktadır aslında. Fizik kuralları bile farklı olan olası bir evrenin bizim evrenimizle hiç bir ilişkisi olamayacağı gibi benzer şekilde kendi evrenimizde yaşayan bizlerin de olası bir başka evrenden haberimiz olması mümkün değildir.
Tıkanan bu noktada ise yıllar içerisinde çözüm aranmış ve sonunda Sicim Teorisi üzerinden Çoklu Evren Teorisi için dayanak oluşturulmaya çalışılmıştır. Sicim Teorisi de kendi içerisinde oldukça büyük sıkıntılar barındırmaktadır – en, boy, yükseklik gibi 3 boyut dışında 8 ayrı boyutun daha var olmasının gerekliliği ve kendi içinde bile astronomik düzeyde farklı çözüm barındırması bunlardan bazılarıdır.
Sicim Teorisi ile ilgili ayrıntıları başka bir yazımıza bırakalım ve amacımıza dönük olarak bu aşamada yine teorik fizikçilerin kendi görüşlerine yer verelim.
Cambridge Üniversitesi’de öğretim görevlisi olan Astofizikçi Martin Rees “Bir teori fiziksel dünyanın daha önce açıklanamayan özelliklerini açıklayabildiği takdirde hiçbir zaman test edilebilir olmasa da kabul gördüğü için bu tahminleri ciddiye almalıyız” demektedir. Başka bir deyimle yine içinde bulunduğu evren ile ilgili gözlemleri evren dışı evrenler tahminleri için kanıt kabul etmektedir.
“If a theory did gain credibility by explaining previously unexplained features of the physical world, then we should take seriously its further predictions, even if those predictions aren’t directly testable”.
Queen Mary Üniversitesi’nde Kozmolog olrak görev yapan Bernard Kerr bunu daha da açık bir şekilde ifade etmektedir. Kerr “eğer sadece bir evren var ise bu evreni bize göre düzenleyen de olmalı – eğer bir ilah yok ise multiverse olmalı” demektedir. Bir yaratıcı olmadığına inanmanın tek yolunun çoklu evrene inanmak olduğunu belirten net bir ifadedir bu.
“If there is only one universe,” Carr says, “you might have to have a fine-tuner. If you don’t want God, you’d better have a multiverse.”
Çoklu Evren (Multiverse) teorisi ateizmin yeni ilahı mı?
Bu noktaya kadar bilim dünyasından insanların sözleri ile aslında fazla da bir yorum yapmadan içinde bulunduğumuz evrenin sınırları dahilinde evren dışı evrenlerin ispatlanamayacağına ve bunların (teoriler kendi içinde tutarlı dahi olsa) asla gözlemlenemeceği için tahminden öteye geçemeyeceğine değindik. Yine bilim insanlarının kendi sözleri ile asla ispatlanamayacak bir teorinin bir yaratıcı alternatifi olarak sunulduğunu gördük – ki bu da aslında farklı bir inanç türü demektir.
Bir yaratıcı için kanıt isteyen bilim dünyası asla ispat edilemeyecek bir teoriyi yaratıcı alternatifi olarak sunmakta ve buna inanmayı seçmektedir.
Çoklu Evren (Multiverse) teorisi doğru ise de bir şey değişir miydi?
Aslında yanıtı hayır. Bir Mümin gözü ile (ve kişisel olarak da kendim için) bir evreni yaratan Allah için milyon evreni de yaratmış olması neden değişik bir durum oluştursun ki?
Allah’ın sonsuz ve sınırsız kudreti için evren ya da evrenler olması arasında bir fark yoktur ve Müminler için de kudretini sergilediği bir değil milyon evren var olmuş olacak ve bir Mümin’in imanını daha da pekiştirecektir o kadar. Nihayetinde de hepsinin de varlığı yine ancak kıyamete kadar olacaktır.
YORUMLAR