Türkiye'nin Suriyeliler sorunu

Gelinen noktanın özeti şu:

Bir gün Suriye’nin sorunları bitebilir, ülke uluslararası dengelerin ortasında bir zemine oturabilir. Ancak Türkiye’nin Suriyeliler sorunu devam eder!

Göçün başladığı aylarda Silivri’deydik. Demir parmaklıların ardından, güncel gelişmeleri izleyerek gazeteye yazı gönderiyorduk. Erdoğan kapıları sonuna kadar açtıklarını, bir milyona kadar yolu olduğunu, kısa sürede “katil Esed”in devrileceğini, Suriyeli kardeşlerimizin ülkelerine geri döneceğini, Şam’da Emevi Camisi’nde namaz kılacaklarını söylüyordu.

Biz de gördüklerimizi şöyle aktarıyorduk:

- Aman, Esad’ı devirme şampiyonu olalım derken, Şam piyonu olmayalım!

- Aman, Şam’a haddini bildireceğiz derken Şam-ar oğlanına dönmeyelim!

2012’de göçün birinci yılında yine gazeteye gönderdiğimiz yazıda şu başlığı kullandığımızı anımsıyorum:

Suriyelilerimiz!

Zira görünüm hiç de geri dönme havası değildi!

***

Aradan on koca yıl geçti. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün (GİGM) yayımladığı Mart 2021 istatistiklerine göre Türkiye’deki Suriyeli sayısı 3 milyon 645 bin. Bunun yüzde 1.7 milyonu (yüzde 47) 0-18 yaş grubunda.  

Bunlar resmi rakamlar. Gerçeğin 6 milyon civarında olduğu tahmin ediliyor. 

Arkadaşımız Mustafa Kemal Erdemol, “10. Yılında Suriyeli Göçü” dizisinde Suriyelilerin Türklere, Türklerin Suriyelilere nasıl baktığını araştırmalar ışığında aktardı. Ortada ciddi bir uyum sorunu var. Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı Lütfü Savaş’ın yazı dizisi kapsamında Cumhuriyet’te yayımlanan yazısı hem insani bir duruş hem milli bir feryat niteliği taşıyor. 

Hatay’ın tarihi, coğrafi ve stratejik konumu ortada. Şu anda Hatay’da yaşayan her dört kişiden biri Suriyeli, Reyhanlı başta olmak üzere kimi yerlerde Suriyeliler daha fazla!

İktidar, Suriyelilerin kısa sürede geri döneceğinden o kadar emindi ki 2013’e dek istatistik bile tutulmadı. Baktılar ki durum ciddi, gelenler kalıcı, GİGM kuruldu. Suriyelilere kimlik, araçlarına Türkiye plakası verme süreci başladı. 3 Nisan 2014’te başlayan uygulamayla il plaka numarasından sonra “SAA 001 ile SZZ 999” arasındaki plakalar Suriyelilere ayrıldı.

GİGM’nin halen yürütmekte olduğu “Uyum Strateji Belgesi ve Ulusal Eylem Planı 2018-2023” belgesinin ayrıntıları kamuoyuna açıklanmıyor. Oysa belge, 28 Ekim 2018’de Cumhurbaşkanı tarafından onaylanmış, haberi muhabir Muhammed Boztepe imzası ile Anadolu Ajansı duyurmuştu. 2019’da “Suriye Türkiye’ye Girdi, Göç Dalgası” kitabını yazarken dönemin Göç İdaresi Genel Müdürü Abdullah Ayaz’a belgenin tam metninin kamuoyuna neden açıklanmadığını sorduğumuzda, “Ben işimi yapıyorum, o siyasi iradenin bileceği iş” demişti.

***

Kitapta tam metnini verdiğimiz belgenin ruhu şuydu:

Suriyelileri Türkiye’ye uyumlu hale getirmek... Bunun için ağırlık Diyanet İşleri Başkanlığı’nda olmak üzere tüm devlet kurumlarını harekete geçirmek. 

Hedefin 2023 olması iktidarın genel hedefleriyle “uyumlu”!

Türkiye ile uyumlu mu?

Araştırmalar bu soruya olumlu yanıt vermiyor?

Çözümün anahtarı Şam’dadır!

Türkiye, Suriye’de her kim yönetimde ise ilişki kurmalıdır. Her şeyden önce 900 kilometrelik sınır bunu zorunlu tutmaktadır.

Mısır gerçeğini sekiz yılda gördüler.

Bakalım bunu kaç yılda görecekler!

Eğer başka niyetleri yoksa!