Neden Öpüşürüz? Dudaktan Öpüşmek Neden Önemlidir?

Öpüşme insanlar arasında evrensel değildir, bugün bile bazı kültürlerde yeri yoktur. Bu da bize, çoklukla düşündüğümüz gibi, doğuştan gelen ve içgüdüsel bir davranış olmadığını gösterir. Bir başka olasılık da, öpüşmenin “öperek besleme”den evrimleşen öğrenilmiş bir davranış olmasıdır; öperek besleme, bazı kültürlerde annelerin bebeklerini ağızdan ağıza çiğnenmiş yiyecek geçirerek besleme yöntemidir. Gerçi modern yerel kültürlerin bazılarında öperek besleme uygulansa da sosyal öpüşme yer almaz. Öpüşme ayrıca kültürde yer edinmiş bir ön hazırlık davranışı da olabilir; en azından derin veya erotik öpüşme şekli, cinsel birleşmenin bir ifadesi, alternatifi veya tamamlayıcısıdır.

Durum ne olursa olsun, öpüşme davranışı sadece insanlara özgü değildir. Bonobo maymunları gibi primatlar sık sık birbirini öper, kedi ve köpekler birbirini ve başka hayvanları yalar ve onlara burunlarını sürter, salyangoz ve böcekler bile duyargalarını oynatarak birbirine temas eder. Tabii bütün bu davranışlar, öpüşmeden ziyade hayvanların birbirini temizlemesi, koklaması veya birbiriyle haberleşmesi de olabilir; ancak öyle bile olsa davranışları güven ve bağlanma gerektirir ve bu duyguları güçlendirir.

Eski Hint metinleri öpüşmeden bahseder, muhtemelen 2. yüzyıla dayanan Kama Sutra, bir bölümün tümünü öpüşme şekillerine ayırmıştır. Bazı insanbilimciler, Yunanların erotik öpüşmeyi, Büyük İskender M.Ö. 326 yılında Hindistan’ı istila ettiğinde, Hintlilerden öğrendiklerini ileri sürerler. Yine de bu, öpüşmenin Hindistan’dan çıktığı veya Hint metinlerinin sözel köklerinden daha eski olduğu anlamına gelmez. M.Ö. 9. yüzyıla dayanan Homeros’ta Kral Priamos, oğlunun cesedinin geri verilmesi için yalvararak Akhilleus’un elini unutulmaz bir şekilde öper:

Saygı göster tanrılara Akhilleus, bana da acı, ne olur kendi babanı getir aklına, ben daha acınacak durumdayım ondan, yeryüzünde hiçbir ölümlü katlanmadı benim katlandığıma, oğlumu öldürenin eline uzatıyorum yalvaran dudaklarımı. [İlyada, Çeviri: Azra Erhat – A. Kadir]

M.Ö. 5. yüzyıla dayanan Herodot Tarihi’nde, eşit seviyedeki erkekleri ağzından, daha düşük seviyedekileri ise yanağından öperek selamlayan İranlılardan söz edilir. Herodot ayrıca Mısırlılar için kutsal sayılan inek etini yedikleri için Mısırlıların Yunanları ağızdan öpmeyi reddettiklerini de anlatmıştır. Öpüşme, Eski Ahit’te de yer alır. Esav’ın kılığına giren Yakup, kör İshak’ı öper ve ağabeyinin yerine kutsanır. Cinsel aşkı öven Ezgiler Ezgisi’nde, âşıklardan biri yakarır