Kürt kadınları kim? 

Kendilerini nasıl tanımlıyorlar, siyasetle ilişkisi ne düzeyde, gelir durumları nasıl, kadına şiddet, İstanbul Sözleşmesi, aile, ayrımcılık konusunda ne düşünüyorlar, politik tercihlerinde etnik kimlikleri ne kadar belirleyici, Türkiyelilik hakkındaki eğilimleri neler ? 

Sorular bununla sınırlı değil tabii... 

Daha önce de Kürt Gençleri araştırmasını yapan Kürt Çalışmaları Merkezi (Kurdish Studies Center) geçtiğimiz kasım ve aralık aylarında yaptıkları Kürt Kadınları Araştırması'nı gazeteciler, akademisyenler ve sivil toplum temsilcileriyle İstanbul-Beyoğlu'nda paylaştı. 

Araştırmanın sunumunu Kürt Çalışmaları Merkezi Direktörü Reha Ruhavioğlu yaptı. Sunumun başında da Google'a Türkçe ya da İngilizce Kürt kadınlar diye yazıldığında çıkan sonuçları paylaştı.  Algılar stereotype ve basmakalıp. Folklorik bir Kürt kadın imgesi var. 

Araştırma ise gerçeğin öyle olmadığını ortaya koyuyor. 

Kürt kadınlarda Kürt kimliği güçlü

Araştırmanın sonuçlarına göre Kürt kimliği genç kadınlarda daha güçlü ve kimlik daha da güçleniyor. Kadın kimliği, etnik kimlikle aynı değerde, yan yana... Ana dil ve etnik kimlik arasında da doğrusal bir ilişki var. Ana dil bilgisi arttıkça Kürt kimliği daha kuvvetli hale geliyor. AKP ya da CHP'ye oy veren Kürt kadınlarda ise Kürt kimliği daha zayıf. 

Türkiye'nin batısını gelindiğinde Kürt kimliği biraz daha çözülüyor. Bir diğer tespit de Kürt kimliğinin Türkiyeli olmayı dışlamaması... Araştırmaya katılanların yarıdan fazlası Türkiyelilik bağının güçlü olduğunu söylüyor. 

Araştırma kapsamında Kürt kadınlarla derinlemesine görüşmeler yapan Reform Enstitüsü'nden Emine Uçak Erdoğan sonuçlara ilişkin şu yorumu yaptı: 

"Kürt kadınlarda farklı siyasetler rağmen Kürt kimliği çok güçlü. Anadil meselesinde de bir ortaklaşma var. Herkes Kürtçenin bir biçimde eğitim dili olmasını istiyor. Bölge dışında Kürt kimliği daha öne çıkıyor çünkü ayrımcılık var. Kürt kadınlar milliyetçiliği olumsuz bir ideoloji olarak değerlendirirken, Kürt milliyetçiliğini yıkıcı bulmuyor."

Batı bölgelerinde yaşayan Kürt kadınlarda kendisini sol görüşte tarif edenlerin oranı daha yüksek; yüzde 61. Genel olarak da Kürt kadınların yüzde 55'i kendini solda tarif ediyor. 

İstanbul Sözleşmesi'ne nasıl bakıyorlar?

Araştırma sonuçlarına göre İstanbul Sözleşmesi'ni bilenlerin yüzde 70'i sözleşmeden çıkılmasını yanlış buluyor. Batı illerinde yaşayanlar Sözleşme'ye daha destek veriyor. 

AKP'ye oy vereceğini ifade eden Kürt kadınların yüzde 29'u İstanbul Sözleşmesi'ni destekliyor. Karşıtlık ise yüzde 42. HDP'ye oy vereceğini söyleyenlerin sadece yüzde 13'ü Sözleşme karşıtı... 

Buna karşın kadınları hakları bilinci yüksek çıkıyor Kürt kadınlarda. Yüzde 70'i "Türkiye AB üyesi olsa kadın hakları daha iyi olurdu" diyor. Feminist olarak tanımlayanların oranı da orta ve yüksek olarak yüzde 40 civarında. 

Evlilik yaşı da genç Kürt kadınlarda yükseliyor. Evlenmemiş olanların evlenmek istediği yaş 29,5. 

HDP seçmeni Kürt kadınlarda yaşam memnuniyeti daha düşük. Sonuçlar "Kürt kimliği güçlendikçe ve yaş grubu gençleştikçe memnuniyet azalıyor" diyor. 

Siyasi parti aidiyetine göre daha fazla ayrımcılık yaşadığını söylüyor kadınlar.

Politik aidiyeti ne olursa olsun (Özgürlükçü, Atatürkçü, Muhafazakar) annelik kimliği Kürt kadınları yatay kesen bir olgu olarak ortaya çıkıyor. Aile kavramı da güçlü. Her şeyin önünde. Buna rağmen "Toplumsal huzur mu hanenizin refahı mı" sorusuna yüzde 55 "toplumsal huzur" diyor. 

Emine Uçak bu bölümle ilgili şu değerlendirmeyi yaptı

"Toplumsal düşünme hali var. Genç Kürt kadınlarda evlilik, boşanmaya daha farklı bir bakış var. Dindarlık oranı partilere göre değişmiyor. Herkes son 5 ya da 6 yıla göre daha az dindar olduğunu düşünüyor. İnanç var ama ibadete mesafelenme de var. HDP'ye oy vermese de kapatılma davası, kriminazile edilmesi HDP'nin varlığını önemsenme oranını artırıyor. Bunu Kürt karşıtlığı olarak okuyorlar. Kadına şiddet, kadın meselesi daha önem kazanıyor. Ekonomik sorunlar ve özgürlükler en başat konular Kürt kadınlarda."

"Siyasete ilgi az ama Kürt kadınlar apolitik değil"

Araştırmaya göre dört kadından biri siyasetin kötü olduğunu düşünüyor. Kadınların yüzde 27'si siyasetle ilgili. HDP'lilik kimliği güçlendikçe siyasete ilgi artıyor. Yarıya yakını ise siyasete ilgisiz. Ancak Emine Uçak Erdoğan bunun apolitiklik olmadığını belirterek "Kürt ve Kürtçe konuşuyorsanız çok da apolitik olamıyorsunuz. Kürt kadınların daha politik olduğunu düşünülüyor ama bu bir mecburiye" dedi. 

Araştırma Bilgileri

Candan Yıldız