Venüs'te Güneş Batı'dan doğar

Venüs gezegeni, kendi ekseni etrafında diğer gezegenlerin aksine saat yönünde dönmektedir

23 Ekim 2022 - 10:02

Dünya ve Venüs iki komşu gezegen; onlardan ikiz kardeş gezegen olarak söz edilir ama onlar birçok özelliği ile birbirinden farklıdırlar.

Daha doğrusu Venüs, Güneş Sistemi içindeki tüm gezegenlerden farklıdır.

Güneş Sistemi'nde, Venüs dışında diğer gezegenlerin kendi ekseni etrafında ve saatinin ters yönünde döndüğünü görürsünüz.

Venüs ise saat yönünde döner.

Ve dolayısıyla, diğerlerinin tersine olarak Venüs'te Güneş Batı'dan doğar.

Neden gezegenler saatin tersi yönünde döner?

Çünkü Güneş, sistem olarak saat yönüne ters yönde dönmektedir.

Bunun nedeni yıldızımızın doğumunda gizli.

Ads by Kiosked

Yıldızlar, nebula olarak adlandırılan çok yoğun büyük yıldızlararası toz ve gaz bulutunun kendi üzerine çökmesi ile oluşur. Nebula bulutsusu, çökmenin etkisi ile bir nokta etrafında girdap oluşturarak dönmeye başlar. Bu dönüşün yönü ve hızının bulutsunun içinde bulunduğu yerel koşullara bağlı olduğu öngörülüyor.

Bizim yıldızımız Güneş, bundan yaklaşık 4,5 milyar yıl önce Güneş nebulası adı verilen bulutsu içinde toz ve gaz bulutlarının çökmesi ile oluşmuştu ve kısmen bulutsunun çöküş dinamiğine, kısmen de diğer dış koşullara bağlı olarak saat yönünün ters yönünde dönmeye başladı.

Daha sonra bulutsunun kalıntılarından gezegenler oluştu ve onlar da oluşan girdabın doğası gereği Güneş etrafında ve Güneş ile aynı yönde (saat yönünün tersi) dönmeye başladılar.

Eksenel eğimler neden farklı?

Gezegenlerin tümü, Güneş etrafında saat yönüne ters yönde dönerken aynı zamanda kendi eksenleri etrafında da dönerler ve dönüş yönü yine saat yönünün tersi yönde gerçekleşir.

Ancak Venüs gezegeni, kendi ekseni etrafında diğer gezegenlerin aksine saat yönünde dönmektedir.

Ve dahası gezegenler kendi eksenleri etrafında dönerken farklı eğimlere sahiptirler.

Bilim insanları gezegenlerin kendi eksenleri etrafında eğim kazanarak dönmelerinin erken dönemdeki kaotik yapı ile bağlantılı olduğunu düşünüyorlar.

Güneş Sistemi'nin erken dönemi doğal olarak oldukça kaotikti ve bu dönemde sabit yörüngeleri olmayan çok sayıda gezegen oluşmuştu. Kütlesel çekim etkisiyle bu gezegenler zamanla birbirleri ile çarpışarak sayıları azaldı. Bugün Güneş Sistemi içinde sabit yörüngelere sahip sekiz gezegen bulunuyor.

Ve bu çarpışmaların şiddetine bağlı olarak gezegenler farklı eksenel eğim sahibi oldular.

Bir gezegenin eğim açısı, gezegenin yörünge düzlemine göre ölçülür. 0 ile 90 derece arasındaki bir eğim ilerleme dönüşü olarak tanımlıdır. 90 derecelik bir eğim üzerindeki eğimler geriye dönük rotasyon olarak kabul edilir.

Dünya'nın eksenel eğimi 23 derece; en az eğim 0.1 derece ile Merkür gezegenine ait, Uranüs ise 98 derece eğime sahip bir gezegen.

Venüs neden farklı döner?

Venüs'ün ise geriye döndüğünü belirtmiştik.

Ayrıca Venüs kendi etrafında en yavaş dönen gezegen; onun 1 günü 243 Dünya gününe karşılık geliyor. Ama bir yılı (Güneş'in etrafında dönmesi için geçen süre), 225 Dünya günüdür. Yani, Venüs'te bir gün, onun bir yılından daha uzundur!

Peki, Venüs neden kendi ekseni etrafında ters yönde döner ve neden eksenel dönüşü bu denli yavaştır?

Bilim insanları, Venüs'ün bu sıra dışı özelliklerinin erken dönemdeki gezegen çarpışmaları ile bağlantılı olduğunu düşünüyorlar.

Venüs de başlangıçta diğer gezegenler gibi saat yönünün tersine dönüyordu.

Bilim insanlarına göre hâlâ dönüyor. Sadece 177 derece eğimle baş aşağı olarak dönüyor ve bu durum onun dönüşünün geriye doğru görünmesini sağlıyor.

Venüs'ün diğer gezegenlere göre çok daha sert bir çarpışma geçirdiği; bu sert çarpışmanın etkisi ile dönüşünün hem tersine çevrilmiş ve hem de fazlasıyla yavaşlamış olabileceği öngörülüyor.

Venüs'e hiç uzay aracı indi mi?

Venüs'ün yüzey sıcaklığı 450 ℃, bir fırından farkı yok. Buna rağmen 1960'lı yıllarda Amerika ve Sovyetler Birliği, Venüs'e ulaşma yarışına girdiler. Bu yarışta Sovyetler daha fazla başarı elde etti.

1962 yılında NASA'nın Mariner 2 uzay aracı Venüs'ün yakınına gidebilen ilk uzay aracı oldu. Onu 1967'de Sovyetler'e ait Vega uzay aracı izledi. Vega, Venera 4 sondası ile birlikte ilk kez Dünya dışı bir gezegenin atmosferine girerek Dünya'ya bilgi gönderen insan yapımı nesne oldu.

15 Aralık 1970'te bir diğer Sovyet uzay aracı olan Venera 7, başka bir gezegene inen ilk uzay aracıydı. Venüs'teki atmosferin sıcaklığını ölçtü, ancak yüksek ısı ve basınca 23 dakika dayanabildi.

Onu Venera 9, Venera 13 ve Venera 15 izledi, onlar da 2 saat dayanabildiler. Bu sırada Venüs yüzeyini resimlediler 1983'te Venera 15, Venüs'ün yüksek çözünürlükte radarla haritalanmasını gerçekleştirdi.

1990'ların başında, NASA'nın Magellan uzay aracı Venüs yüzeyine ilişkin kapsamlı veriler elde edilmesini sağladı. Önümüzdeki dönemde NASA'nın gündeminde Venüs'e ilişkin yeni projeler var.

Güzel Venüs

Venüs, insan ilgisini ilk çeken birkaç gök cisminden biri.

https://mars.nasa.gov/resources/26748/venus-earth-and-its-moon-and-mars/

Güneş Sistemi'nin bu en parlak ve en göz alıcı gezegeni, parlaklığı ve zerafeti nedeniyle tanrıça Venüs'e adanmış.

Venüs çok parlak çünkü Dünya'nınkinden 90 kat daha yoğun karbondioksit içeren bir atmosferi bulunuyor ve kendisine ulaşan Güneş ışığının çoğunu (yaklaşık yüzde 70) uzaya geri yansıtıyor. Dünya'ya en yakın gezegen olduğu için de bizler onu gökyüzünün en parlak ikinci cismi olarak görüyoruz. Birinci en parlak cisim, elbette en yakınımız da olan Ay.

Venüs, çıplak gözle görülür olması nedeniyle onun keşfiyle ilintilenen bir isim yok.

Venüs ve Dünya hemen hemen aynı büyüklükte, yaklaşık olarak aynı kütleye ve çok benzer bir bileşime sahipler. Ancak Venüs'te Dünya'daki gibi bir yaşam ve su okyanusları yok.

Ama bu geçmişte olmadığı anlamına gelmiyor.

Gezegenin geçmişinde Dünya'ya benzer türde okyanuslar, yağmur gibi atmosferik olaylar, levha tektoniği gibi jeolojik bir yapının varlığına dönük kanıtlar var.

Volkanik patlamalar sonucu atmosfere büyük miktarlarda karbondioksit salınmış olduğu ve sera etkisi nedeniyle iklimin önemli ölçüde değişmiş olabileceği, dolayısıyla olası bir canlı yaşamın sonlanmış olabileceği düşünülüyor.

Yani Dünya'nın yakın geleceği açısından Venüs'ten alacağı çok ders var!

T24 Haftalık Yazarı